Mexico´s Magische Kerstspecial

Na de moord op 6 mensen en de verdwijning van de 43 studenten had de Mexicaanse overheid wat aansporing van het buitenland nodig om tot een statement te komen. Eenmaal op gang werd echter in rap tempo een zwamverhaal in elkaar gedraaid om de ongelukkige feiten te verklaren, een aantal bekentenissen gevonden en maatregelen aangekondigd om een herhaling te voorkomen. Zaak gesloten, wat de overheid betreft, nu eerst een Corona. Er bleven echter nog een paar steentjes achter in de smetteloos gelakte schoenen van de overheid. Een steentje, een wel heel hardnekkige, is dat de 43 studenten nog steeds niet terecht zijn. Een tweede, dat eigenlijk niemand het verhaal geloofd. Een derde, dat alle getuigen en daders van de verdwijning en (naar eigen zeggen) moord op de 43 studenten aangifte hebben gedaan tegen de overheid. Allen geven ze aan gemarteld te zijn om tot een `bekentenis` te komen. En, last but not least, uitgebreid onderzoek van Mexicaanse journalisten in samenwerking met de universiteit van Berkely, Californië, bracht vorig weekend bewijs naar buiten dat ook de federale overheid en het leger bij de verdwijning van 43 studenten betrokken waren. Ho…. En dat is wél vervelend, want de overheid had nu juist zo mooi aangetoond dat het de gemeentelijke politie was en dat de federale overheid niets met dit `incident` te maken had. Gelukkig is de federale overheid net op vakantie, zodat ze even na kunnen nadenken over een reactie.

De betrokkenheid van de federale overheid in de vorm van het leger en de federale politie verbaast geen Mexicaan, en geen buitelander die eens een rapport van Human Rights Watch of Amnesty International onder ogen heeft gehad. Van de beruchte Latijnse ´Mañana mañana´ cultuur blijft weinig over wanneer je het enthousiasme ziet waarmee de Mexicaanse staat zich aan zijn onderdanen vergrijpt. Niks geen 9 tot 5 mentaliteit, niks niet samenwerken; Concordia res parvea crescunt!, eendracht maakt macht, moet men hier gedacht hebben. Maar goed, 43 tegelijk, dat gaat dan wel weer ver. Anyway, de federale overheid had juist zo`n mooi betoog gegeven over de infiltratie van de drugskartels in bepaalde gemeentelijke polities, zoals die in Guerrero. In lijn met dit betoog stelden ze voor de gemeentelijke politie te ontmantelen en over te laten nemen door de federale politie. Dit is weer een strak staaltje machtspolitiek waarbij de tuin wordt aangeschoffeld terwijl het binnenshuis een grote bende is. En nu lijkt er bewijs te zijn dat het ook de federale politie en het leger waren die lustig meeschoten op de weerloze studenten en een voetbalteam. We zijn benieuwd hoe de overheid hierop reageert.

En dan was er nog dat prachtige tweede voorstel om México veilig en voorspoedig te maken. Een alarmnummer, van het type 112, zodat je onmiddelijk en gemakkelijk aangifte kunt doen. We kunnen niet wachten tot de lijn operationeel is, alhoewel we nu al ongeveer weten hoe de gesprekken eruit gaan zien. ´Goedendag, u spreekt met de alarmlijn.´ ´Snel, we worden aangevallen!´ ´O.K, blijf rustig, dan sturen we de politie.´ ´Wát?! Nog meer? We worden al volledig in elkaar gebeukt…´ bliep bliep. Of de arme medewerkers van de alarmcentrale. ´Even wachten, meneer, er zijn al zes vermoordden voor u, en vier verdwijningen… Probeer het morgen nog eens met die diefstal. Fijne dag.´ bliep bliep

Omdat het Kerst is en ik morgenavond het land uit ben even een wat langere update om de zaken meer in perspectief te plaatsen. México is namelijk volstrekt surrealistisch; alsof je in een schilderij van Dalí rondloopt; niets is wat het lijkt en de fantasie van de een is de relatiteit van de ander. Zo is er de corruptie, waarvan je telkens denkt, ‘nou, het zal wel meevallen’. Lucia en haar vader zwemmen elk weekend in een zwembad dat op dit moment voor vier miljoen Mexicaanse peso’s opgeknapt wordt. Althans, zo zal het in de boeken komen. Maar nu, waar de zwemmers bij zijn, worden de knoppen van de kranen afgedraaid en een nieuw ogende bank vervangen door een gerafeld exemplaar. Vervolgens worden foto’s genomen van de gerafelde bank en de kranen zonder knoppen, waarna de kraanknoppen weer worden teruggedraaid en de oude (maar nieuw-ogende) bank wordt teruggezet. En hier worden dan weer foto’s van gemaakt. ‘ Ja,’ zo zegt de aannemer ten overstaan van de zwemmers, ‘dit is voor de VOOR en NA foto’s, zodat we kunnen laten zien wat we verbeterd hebben.’ Het plafond was wel serieus geverfd, alleen was men niet op het idee gekomen even een zeiltje over het bad te trekken, waardoor het eerder kristalheldere badwater nu troebelig wit is, en de zwemmers met allerlei klachten voortijdig het bad moeten verlaten.

En dit is nog maar lokaal. Hét voorbeeld van Mexicaanse corruptie is de periode tussen 1917 en 2000, toen een partij, de huidige PRI, de teugels strak in handen hield. Elke zes jaar won deze partij met minimaal zeventig procent van de stemmen, waarbij elke verkiezing alle registers weer moesten worden opengetrokken om de schijn van democratie op te houden. Dit leidde Vargas Llosa, nobelprijswinnaar van de literatuur in 2010, ertoe Mexico de ‘perfecte dictatuur’ te noemen; zelfs in het arbeidersparadijs Soviet-Unie slaagde men er niet de dictatuur zo zorgvuldig te verbergen als in Mexico. Alleen tijdens de presidentsverkiezingen van 1988 dreigde het even mis te gaan toen een alternatieve partij de winst binnen leek te kunnen halen. Halverwege de telling sloten de telkantoren door een ‘mechanisch defect’, en toen dit defect verholpen was kwam de PRI weer soeverein tevoorschijn.

Ergens in deze periode, zo tussen 1917 en 2000, liep ene Carlos (al heette hij volgens anderen Rodriguez) langs een vuilnisbelt en zag plotseling een goude schittering. Aangetrokken tot de mogelijke rijkdom raapte hij het gouden voorwep op, dat een kan bleek te zijn. Een schenkkan, met lange tuit. Hm… Hij wreef er eens over om het stof te verwijderen en voor hij ´Caramba´ had kunnen zeggen, schoot daar een blauwe, licht doorschijnende geest tevoorschijn. ´Meester´, riep de geest, ´u mag één wens doen, en die ga ik dan laten uitkomen!´ Ha, dacht Carlos (of Rodriguez), dat komt mooi uit! ´Mijn moeder is zojuist overleden, en als u haar weer tot leven zou kunnen roepen, dan zou dat helemaal fantastisch zijn!´ zei hij met een verrukte glimlach. Het gezicht van de geest betrok. ´Oef, mensen uit de dood laten terugkomen is nu precies het enige dat ik niet kan!´ ´Hè, dat is jammer,´ zei Carlos. Toen lichtte zijn gezicht op, en zei: ´Zou u er dan voor kunnen zorgen dat de volgende Mexicaanse verkiezingen eerlijk verlopen?´ Waarop de geest een moeilijk gezicht trok, en stamelde ´w-wat was de naam van je moeder ook alweer?´

Dat de geest zijn best had gedaan, bleek een week later, toen de centrale bank van México overvallen werd. De president belde de directeur van de bank op om te vragen wat er gestolen was. ´Oh, niets belangrijks,´ zei de directeur van de centrale bank, ´enkel de uitslag van de verkiezingen van volgend jaar.´

De officiele slogan van de PRI is ‘Democracia y justicia social’. De officieuze slogan, echter is ´no me des, solo pónme en donde hay, que de lo demás yo me encargo`. Letterlijk: ‘geef me niet, maar zet me waar het is, want ik regel de rest zelf wel’. Dit is geen geheim, en volgens mij zul je niemand vinden die wil ontkennen dat de PRI tussen 1917 en 2000 het land in alle rust hebben leeggeroofd. Maar goed, deze PRI is dus sinds 2012 weer aan de macht. Ook ditmaal lijkt grootschalige fraude plaatsgevonden te hebben. Een aardig voorbeeld is de verschijning van duizenden Mexicanen voor filialen van supermarktketen Soriana. Zij gaven aan een gift card voor deze supermarktketen gehad te hebben in ruil voor een stem op de PRI. Ongelukkigerwijs stond er niet zoveel geld op als de PRI had beloofd, of werkten de kaarten in het geheel niet. En dan hebben we het nog niet over het niet openbaar maken van de hertelling van de stemmen in 2006, toen de winnaar met .58 procent verschil won… Je zou bijna denken dat er iets te verbergen was. Anyway, democratie in actie in Mexico.

Maar goed, de PRI, die er altijd een punt van heeft gemaakt México als voorbeeld voor Latijns Amerika te propageren, kreeg het in 1994 voor elkaar México bij de OECD te krijgen. Want oh wat voerde México voorbeeldig alle liberale maatregelen in, écht een ontwikkeld land dat bij de club der rijken mag horen. Schone schijn, wat juist duidelijk wordt door de toelating tot dit genootschap. Elk lid van de OECD moet namelijk zorgvuldig data bijhouden over de volksgezondheid, economische factoren en de algehele ontwikkeling van de bevolking. Bekijk voor de grap eens een paar wetenschappelijke studies m.b.t. leefkwaliteit op basis van data die door de OECD landen verstrekt is. Het zal opvallen dat México standaard ontbreekt, omdat het de mooie correlatie die de overige OECD landen laten zien volledig overhoop haalt. Als het gaat om om werkgelegenheid, transparantie, geletterdheid; México bungelt steevast onderaan. En zo kun je een hartgrondig ´Kut México!´ uit de mond van menig onderzoeker op de faculteit van sociale wetenschappen op willekeurig welke universiteit horen opstijgen wanneer de regressie met México erbij uitgevoerd wordt. México volgt nu eenmaal zijn eigen regels, en geen lidmaatschap of mooie praat verandert daar iets aan. En als je México uit je model verwijdert… `Hé! Nu klopt de theorie wel!´ Dus maar publiceren zonder die gecamoefleerde Bananenrepubliek.

Het nieuws in México is ook al zo´n feest van surrealisme. Brood en spelen mag het devies zijn van een regering die aan de macht wil blijven, maar de zoete broodjes die gebakken worden door de corrupte politieke elite met het bedrijfsleven belanden zelden op de tafel van de meerderheid. Zodoende blijven de spelen over om het volk tevreden te houden. De twee grote televisiebedrijven, TV Azteca en Televisa zijn nauw verweven met de heersende elite, en dragen actief bij aan een postief beeld van México en de heersende elite, terwijl de oppositie (voor zover die bestaat) in dezelfde programma`s wordt neergesabeld. Het mooiste speelgoed dat México te bieden heeft, is zijn nationale voetbal elftal. Zo wordt men maanden voor het WK weer warmgemaakt voor een onvermijdelijke overwinning van `El Tri ´ en worden alle lastige kabinetsbesluiten stug uitgesteld tot het begin van het WK, waarna ze binnen een week allemaal worden aangenomen. Er is echter één probleem: México stelt voetbaltechnisch eigenlijk geen fluit voor… Dat is waar de media om de hoek komen kijken. In México won Cristiano Ronaldo niet de Gouden Bal van beste speler ter wereld in 2013, nee, hij won de gouden bal ´ten koste van Giovanni dos Santos´ (een Mexicaanse speler in de Spaanse competitie). Dat niemand hem genomineerd had deerde niet, maar het moest even duidelijk zijn dat deze Santos zich tot de groten der aarde mocht rekenen. In lijn hiermee begint met Javier ´Chicharito´Hernández ´een nieuw tijdperk in Real Madrid´. Alleen de campagne `no era penal` werd niet door de overheid gedirigeerd; de verontwaardiging over de door Robben versierde penalty tegen México gaat diep.

De PRI is sinds 2012 weer aan de macht, na 12 jaar afwezigheid. Ze presenteren zich als nieuw en maakten er tijdens de verkiezingen een punt van zich te distantiëren van het gouden tijdperk 1917-2000 toen dezelfde PRI de touwtjes strak in handen hield. Het is echter oude wijn in oude zakken, want de ene na de andere PRI functionaris wordt schuldig bevonden aan fraude. En de manier waarop men hiermee omgaat is dan gelijk weer zoiets surrealistisch. De presidident, Peña Nieto, blijkt in het bezit te zijn van een huis dat gefinancieerd wordt door een aannemersbedrijf dat veel overheidsopdrachten binnen haalt sinds Peña Nieto president is geworden. Tussen 2006 en 2012 haalde dit bedrijf nagenoeg alle opdrachten binnen in El Estado de México, waar Peña Nieto toen gouverneur was. Wat doet Peña Nieto? `Het huis staat op naam van mijn vrouw.´ En de vrouw in kwestie, Angélica Rivera, neemt een youtube boodschap op waarop ze uitlegt dat ze het huis van haar eigen geld gekocht heeft; geld dat ze verdiende als soapactrice voor het bedrijf Televisa. En daar blijft het bij. Worden de belastingen even nagekeken om te kijken of ze werkelijk zoveel geld hadden? Nee, het blijft bij de verklaring van het presidentiële paar, en daar kunnen we het mee doen. Nu is er nogal wat ophef ontstaan, omdat Angélica Rivera een nogal middelmatige actrice was, die relatief weinig produceerde en zodoende nooit genoeg geld kon hebben om dit huis te kopen. Andere Mexicaanse soapsterren reageerden verbaasd, want als Angélica Rivera dit huis kon betalen, dan zijn er nog wel een paar grotere sterren die op z´n minst in de Taj Mahal hadden moeten wonen. Ook wordt de ene na de andere Hollywoodster gesignaleerd in navolging van de `Mexicaanse droom` van torenhoge lonen en de Mexicaan Carlos Slim, de rijkste man ter aarde, heeft zijn CV alvast opgestuurd naar Televisa want `daar zit het echte geld`. ☺ Zo wordt er om gelachen, maar het is natuurlijk te gek voor woorden dat de staat niet eens een belangenconflict accepteert. En in tegenstelling tot wat ik in de kranten lees, is men wel degelijk bang nr. 44 te worden, (of nummer 27572, of nummer 100,001, het is maar hoe je het bekijkt).

Dit weekend bracht the Wall Street Journal een artikel uit waarin het aangaf dat Luis Videgaray ook in een huis woond dat door hetzelfde aannemersbedrijf gefinancieerd wordt. Dit is interesant, daar deze Luis Videgaray in 2006 – 2012 Peña Nieto´s rechterhand was in El Estado de México en sinds 2012 minister van financiën, wederom onder Peña Nieto. De vraag is enkel of ook hij zal zeggen bij Televisa gewerkt te hebben (wellicht als voice over?). We wachten het af.

Dit zijn slechts een paar voorbeelden in een land dat door waanzin geregeerd wordt. In Nederland leren we nog dat `democratie de dictatuur van de meerderheid` is. In México weten ze wel beter; hier is democratie een dictatuur van de minderheid. En dat leidt tot protesten, waarbij de politie er weer stevig op los timmert en lukraak wat jongeren van de straat grijpt. Naar aanleiding van de protesten tegen de overheid die volgden op de verdwijning van de 43 studenten zijn elf van hen in gevangenissen van maximale veiligheid gezet, maar of ze daar echt veilig zitten… Ze geven aan bekend te hebben onder dwang, en de foto die ik van een dame zag suggereerde dat ze een keer of vijf tegen een openstaand keukendeurtje was gelopen. Ze worden op dit moment vervolgd voor poging tot doodslag en het destabiliseren van de samenleving. Als deze aanklachten serieus vervolgd zouden worden in México zou het grootste gedeelte van de politiek al achter slot en grendel zitten.

Hoe het verder gaat gaan we zien, maar waarschijnlijk niet in het buitenland.

Morgenavond is mijn vlucht, en ik ben benieuwd in hoeverre het gaat lukken op de hoogte te blijven. Bij deze wens ik een ieder alvast vrolijke kerstdagen en een heul gelukkig nieuwjaar, en heb er alle vertrouwen in dat we elkaar binnen afzienbare tijd weer gaan zien!

Groeten, en bedankt voor alle reacties,

Thijs