Roestige machetes en glimmende tanden

Hela hola daar zijn we weer, met wederom een spiksplinternieuwe aflevering van gekkigheid in de rimboe. De afgelopen maand verbleef ik in San Cristóbal de las Casas en omgeving, en zal hier ook de komende twee maanden doorbrengen. Ik ben sinds begin juni werkzaam bij Fray Bartelomé de las Casas (FrayBa), een mensenrechtenorganisatie die in Chiapas, een zuidelijke deelstaat van Mexico, actief is. Waarom deze organisatie bestaat wordt uitgelegd in deel 2. Voor nu is het voldoende om te beseffen dat je leven in Mexico ongeveer even veel waard is als je bereid bent ervoor te betalen, en aangezien 40 procent onder de armoede grens leeft, is dat dus niet gek veel. De eerste twee weken van mijn werk bestonden eruit te verblijven in een gebied waar het Mexicaanse leger nogal actief is, met als achterliggende gedachte dat wanneer er internationale observatoren aanwezig zijn, ze zich een beetje inhouden.

Zo zat ik met vijf anderen twee weken in het bijna-oerwoud aanwezig te zijn. We sliepen in hangmatten, buitengewoon aangenaam, zwommen een beetje in de beek, trainden, kookten, lazen en aten ons werkelijk scheel aan de mango´s, limoenen, mameys, sinaasappelen en wat al niet meer dat daar groeide. De drie spannendste momenten van de dag waren het aantrekken van de laarzen, het naar de WC gaan en het nakijken van de hangmat alvorens te gaan slapen. Want wie weet welke behaarde, potige, stekende en bijtende schepselen Gods het zich daar gemakkelijk hadden gemaakt? Bottom line: er zijn twee fases in het leven van een WC-gaande mens: voor en na dat ´ie er een tarantula ter grote van z´n hand is tegengekomen. Hij was zo zwaar dat ik ´m hoorde lopen: tikketakketikketak... Toen was de lol er wel vanaf, want om me op de wc te zetten met het idee dat die naarling zich onder de bril voorbereidt om met smaak z´n tanden in je billen te zetten... TripAdvisor materiaal! Maar we sloegen ons er doorheen, hebben zelfs een pizza oven gemaakt en zijn sinds anderhalve week weer actief in San Cristóbal, als gastheer van God mag weten hoeveel interessante parasieten die zich op dit moment een weg door me banen.

Gisteren werd de finale van de Copa de América gespeeld, Chile-Argentinië, spannende wedstrijd. Het was vooral een inkijkje in een bijzondere wereld, waarbij de rillingen over de rug lopen wanneer ´we´ tegen Honduras of Curacao moeten, en er een volledig surrealistische wedstrijd gespeeld wordt tussen Canada en Jamaica. Die landen bestaan dus ook. De algehele armoede in deze contreien wordt schrijnend weergegeven door het commentaar op de Guatamalese radio, waarbij de 3 commentatoren aldoor reclame maken. Dat gaat dus zo: ´Messi speelt de bal naar Higuain, en wat drinken we?´ ´Gallo, het beste bier!´ ´Heel mooi, en die neemt de bal aan, Dí Maria vraagt, en wat gaan we straks eten? Chips of popcorn?´ ´Wel, allebei natuurlijk!´ ´En Venezuela zet het tegenoffensief in, Gallo, het beste bier, wat een pass, maar onderschept door Rojo, de verdediger van Manchester United. Y qué estamos tomando?´ ´Pues Gallo, la mejor cerveza!´ Ziekmakend, zodra de lol eraf is, en het doet me denken aan gebieden in Honduras waar er blijkbaar geen geld beschikbaar is voor naamborden van steden; zo zie je een bord met ´Yuscarán´, met daaronder in even grote letters een vrij bekend frisdrankmerk (tip: deze drank wordt hier met ´de zwarte wateren van het kapitalisme´ aangeduid).

Afgelopen vrijdag werden we opgeschrikt door een tornado, de eerste van m´n leven, en dat was nogal wat! Hele daken weg, de stad verlamt, een hagelbui van bijna een uur met hagelstenen van een doorsnede van vier centimeter. Autoruiten gesneuveld, bomen geveld... (dat is dus Mastercard), de slurf die je van een afstandje naar beneden zag komen, was onbetaalbaar. Echt een War of the Worlds scenario, met loeiende sirenen en algehele chaos. Schitterend! Hij passeerde op z´n honderd meter afstand, buitengewoon indrukwekkend.

Verder wordt er veel gitaar gespeeld, gaan we lekker trainen, is het overwegend allerprachtigst weer en woon ik in een zeldzaam mooi en bijzonder stadje, dat overwegend bevolkt wordt door buitengewoon innemende types. Dus kom dan maar eens om!


Deel 2
De reden dat hier op grote schaal mensenrechten worden geschonden, en dat hier dus verschillende organisaties actief zijn, is deels te verklaren door de aanwezigheid van de Zapatistas. De Zapatistas zijn een groep van grotendeels inheemse lieden, die in 1994 in opstand zijn gekomen tegen de uitbuiting die ze de afgelopen 500 jaar ondervonden. En met uitbuiting bedoelen we dus gewoon slavernij, waarbij je een brandmerk op je voorhoofd hebt om aan te geven aan wie je toebehoort, en je dus vooral niet teveel van die brandmerken moet verzamelen omdat je dan als ´lastig´ herkent kunt worden. Zonder in details te treden is en was Chiapas een van de armste provincies, maar leverde wel 1/3 van de Mexicaanse energie consumptie, en zit boordevol mineralen en zelfs olie en gas. Dit contrast begon de inheemsen op een gegeven moment ook op te vallen, ze namen de wapens op en op 1 januari 1994 begon een kortstondige oorlog in Chiapas.
Dit kwam de oveheid uiteraard niet zo goed uit, want 1994 was nu net het jaar dat Mexico met de grote jongens mee mocht doen, en lid werd van zowel de NAFTA als de OECD. En op het moment dat er dan een paar van die verveldende idianen je autoriteit betwisten, ja, dan loop je het risico dat de internationale gemeenschap zich realiseert wat een janboel het is, en dat kunnen we niet gebruiken. Dus de oorlog werd snel teruggeschroefd (op papier! ongeveer 1/3 van de krijgsmacht bleef actief in de regio) en het fenomeen ´guerra de baja intensidad´ (oorlog van lage intensiteit) kon een aanvang nemen. Dit is een fenomeen waar ze in Latijns-Amerika veel ervaring mee hebben, en voor de liefhebbers wordt het uitgebreid uitgelegd in het rapport ´Joint Low-Intensity Conflict Project´, gelekt in 1986 door het Amerikaanse leger. Dit is een strategie ontwikkeld door de knappe koppen van Langley, waarbij er officieel geen oorlog plaatsvindt, en waarbij er dus ook geen officieel leger betrokken is. Wat je doet is paramilitairen trainen (i.e. burgers met een uniform en een geweer), en die dan loslaten op de slechten. Een klein beetje zoals in Oekraïne, waarbij de Russische krijgsmacht betrokken is, maar officieel geen Russische militairen meedoen. Het grote verschil is dat de schaal in Oekraïne wat groter is, en meer aandacht krijgt, waardoor het gewoon een oorlog is.

Maar in Chiapas dus niet, want na El Salvador, Nicaragua en nog wat Latijnse landen heeft men de smaak aardig te pakken. Mensen verdwijnen, worden geïntimideerd, vermoord, mishandeld, zonder opgaaf van reden vastgezet en meer nare trucjes om de Zapatistas en sympatisanten uit te roeien. Want die Zapatistas blijven een doorn in het oog van de overheid, want ze bezitten hun eigen territorium, betalen geen belasting, en spreken (inter)nationaal tot de verbeelding. En wanneer een staat zo weinig legitimiteit heeft als de Mexicaanse, dan begint men zich zorgen te maken dat deze opstand wel eens grotere vormen aan zou kunnen nemen. En dat moeten ze niet hebben.

Fray Bartelomé de las Casas is een mensenrechtenorganisatie, die tot doel heeft de schendingen van mensenrechten aan te kaarten en te berechten. Dit valt niet mee, maar alleen hun aanwezigheid en die van andere groepen is vaak al genoeg om het conflict enigszins te temperen. Enigszins, want de afgelopen week heb ik de schendingen zitten categoriseren, en dat gaf eens te meer aan hoe het er hier aan toegaat.

Zoals eerder gezegd is FrayBa een non-profit organisatie die actief is in een wereld waar geld noodzakelijk is, dus het doel is om tijdens mijn verblijf 2000 euro op te halen. Wanneer je op de link drukt die onder het bestand staat, word je doorverwezen naar een pagina waar ik uitleg waarom FrayBa essentieel werk levert, en een ieder de mogelijkheid heeft om bij te dragen wanneer ze, net als ik, het idee hebben dat dit Mexico ten goede komt.

Bij deze ga ik er weer vandoor; er staat een gitaar sessie op het programma in het hostal waar ik verblijf, en die zou ik voor geen goud willen misssen. ;)

Het ga u goed en ik houd jullie op de hoogte!

Hartelijke groeten,

Thijs

Meer over over werkzaamheden bij FrayBa weten?

http://www.mensenmeteenmissie.nl/project/matthijs-zet-zich-mexico-voor-mensenrechten