'Vivos se los llevaron, vivos los queremos!'

Het appartement waar we tegenwoordig in wonen bevalt buitengewoon goed. Ruim, veel licht, redelijke locatie en, in zoverre als het zich laat aanzien, gezellige buren. Tamelijk katholieke buren ook zo lijkt het, afgaande op de lijdende Christusfiguren voor de deur, het opschrift 'dit is een katholiek huis' en de naam van de hond (Tobias), zeg maar Toby. Op de tweede verdieping woont iemand die al enkele keren op 3 uur 's morgens de muziek vol aanzet, en daarmee niet alleen ons gebouw, maar ook de twee aangrenzende wakker houd. Ga je daar iets van zeggen? Nee, natuurlijk niet, want dat zal wel weer een crimineeltje zijn, en die hebben de wind er nu eenmaal redelijk onder in Mexico.

We zijn nog bezig met de inrichting, en tegen november zou het van alle gemakken voorzien moeten zijn. Het meest opvallende is dat we niet alleen lijken te zijn. Het begon met een handafdruk op de vloer, in het gangetje dat naar de keuken loopt. Alsof iemand een zweethand heeft achtergelaten. Nu zit er echter ook een op de muur naast de voordeur en, zo mogelijk nog vreemder, een voetafdruk tegen de muur tussen de douche en onze slaapkamer. Alsof iets of iemand zich van gene zijde ons appartement poogt binnen te werken. Buitengewoon spannend, en wellicht een voorloper van de Dag van de Doden (4 November, Allerheiligen in Nederland) waarover ik in 2010 reeds melding heb gemaakt (in de blog met de treffende titel 'we leven nog'). Deze dag staat in het teken van het heden als onderdeel van het verleden en wordt grotendeels besteed aan het denken aan de voorouders. Die op deze dag in een enkel geval hun opwachting maken.

Het belangrijkste nieuws is echter dat Lucía en ik gaan trouwen. :) Zelfs aan de avonturen van schrijver dezens, beroepsdoler, don Juan van de lage landen, komt een einde; huiske boompke burgerlul beeske zeg maar. Voor de zwijmelaars en rasoptimisten de volgende anekdote over het verloop van het heuglijke voorval.

Op een zachte zomermorgen, waarop de rozevingerige dageraad het met dauw bedekte veld aftastte, en de schittering van de opkomende zon in ontelbare dauwdruppels gereflecteerd werd, een zwoele bries het gekwinkeleer van vroege fluiters vanuit de boomgrens over het veld deed stromen, een jager door zijn vizier precies zag hoe een jong hertje, in al haar onschuld aan een mals, groen blaadje knabbelde, alvorens de trekker over te halen en een belofte in de knop snoeide, ja toen zakte ik op een knie en stamelde 'Lucía, ik eh... heb een verblijfsvergunning nodig. Wat doe jij op woensdag?' waarop zij jubelde 'aber natürlich!' en we elkaar om de hals vielen en een langere en gelukkigere toekomst tegemoet leken te gaan dan het eerdergenoemde hertje die morgen.

Nu ja, zo had het kunnen gaan als we a la pride and prejudice nog in Europa vertoefden. In Mexico hoor je vooral het geronk van auto's, getoeter en de licht zeurderige stem van allerhande straatverkopers die op deze manier sinds lang hun waar aanprijzen. Om acht uur klinkt er 'Basúúúúra' (afval), iets later 'Agua Bonafóóóóóóónt' (het water) en nog later allerhande eetbare zaken. Dit neemt niet weg dat het op de betreffende morgen bloemen regende en dat toen ik plotseling omkeek, ik durf te zweren een konijntje weg te zien springen. Pais en vree.

De datum waarop het eigenlijke trouwen zal plaatsvinden moet nog blijken; PostNL heeft me een slechte dienst bewezen door mijn internationale geboorteakte kwijt te raken ('wij zullen graag voor u een onderzoek starten') dus het kan nog even duren. De streefdatum is in ieder geval derde week van oktober. En iedereen die niet op komt dagen, die hoef ik nooit meer te zien. ;) Eind december zijn Lucía en ik weer in Nederland, dus dan kunnen we het dan in alle rust nog eens vieren.

Maar rumble in the jungle zou frumble in the jungle zijn als we niet even de schaduwzijde van dit prachtige land belichten. Editie oktober is gewijd aan El Chapo en Ayotzinapa, twee zaken die in Nederland zoals gebruikelijk zwaar onderbelicht zijn gebleven.

Ayotzinapa
Bijna precies een jaar geleden, in de nacht van 26 op 27 september 2014, zijn 6 studenten omgekomen en 43 studenten verdwenen in Iguala, Guerrero. Dit gebeurde tijdens een clash met de gemeentelijke, de staats- en de federale politie, terwijl het leger in de buurt was, en, zoals onderhand duidelijk is, vanaf het begin van de aanvallen op de hoogte. De aangevallen studenten, afkomstig uit het plaatsje Ayotzinapa, waren in vijf bussen op weg om deel te nemen aan een protestmars.
De aanval, moord en verdwijning betekenden natuurlijk geen goede beurt voor wie dan ook, en de Mexicaanse overheid besloot zoals gebruikelijk zijn kop in het zand te steken. Pas nadat de nationale, en vervolgens de internationale pers er ruchtbaarheid aan gaf, en na de daaropvolgende druk uit de EU en de VS, gaf de Mexicaanse president, Enrique Peña Nieto, schoorvoetend toe dat er misschien wel iets mis was gegaan en dat de zaak 'tot op de bodem' uitgezocht zou worden. Dit is echter nooit gebeurd.
In een zoektocht naar de 43 verdwenen studenten zijn onderhand 129 lichamen gevonden, in verschillende massagraven in de buurt van Iguala. Zodra de eersten waren gevonden, riep de overheid al dat de studenten terecht waren, en dat men echt niet verder hoefde te zoeken. Hier nam men geen genoegen mee, en snel genoeg bleek dat de eerste 18 lichamen die gevonden waren, inderdaad niet van de vermiste studenten waren. Aan wie ze wel toebehoorden bleef een raadsel, en is tekenend voor de verregaande staat van verval in het land. Deze bijna 150 gevonden mensen zijn namelijk nooit als vermist opgegeven, hetgeen te denken geeft over het totale aantal moorden in Mexico (de overheid erkent 27,000 vermiste mensen sinds 2006, maar zoals de 150 lichamen gevonden in de buurt van Iguala aangeven, licht dat nummer dus vele malen hoger). Gevonden worden zonder vermist te zijn, een aardige samenvatting van Mexico anno 2015.
Vervolgens kwam verklaring twee, de 'Historische Waarheid' zoals het openbaar ministerie het noemde. De studenten waren door corrupte GEMEENTELIJKE politiemensen overgeleverd aan het kartel Guerreros Unidos (Verenigde Guerreroërs), die de studenten vermoord en vervolgens verbrand hadden op een vuilnisbelt even buiten Iguala. De stoffelijke resten zouden in vuilniszakken gestopt zijn en in een rivier gegooid. Snel werd echter duidelijk dat de studenten nooit daar verbrand hadden kunnen zijn in de buitenlucht (i.e. nooit genoeg warmte gegenereerd, nooit genoeg brandstof, het regende die nacht bovendien en niemand die in de buurt van de vuilnisbelt woonde, had iets gezien).
Een Oostenrijkse onderzoeksgroep, in het bezit van de vuilniszakken waarin de resten van de studenten zouden zitten, heeft na een half jaar onderzoek precies één stukje overblijfsel kunnen identificeren, inderdaad behorend tot een van de 43 verdwenen studenten. Dit was koren op de molen van de Mexicaanse overheid, die nu de 'Historische Waarheid' bevestigd zag. Van de rest van de inhoud van de zakken konden de Oostenrijkers echter niets maken en een saillant detail kwam naar voren. In tegenstelling tot wat de overheid beweerde, en ontkracht door het Oostenrijkse onderzoeksteam, waren de onderzoekers niet aanwezig toen de Mexicaanse marine de zakken uit het water haalde. Dus wat zomaar mogelijk is, is dat de overheid, die aan alle kanten betrokken is bij de zaak, een stukje bot van een van de studenten in de zakken heeft gestopt, alvorens dit aan de Oostenrijkse onderzoekers te overhandigen. Waarom is nochtans niet duidelijk, maar het blijft vreemd.

Dat er van de 'Historische Waarheid' niets klopt is nogmaals bevestigd door een onafhankelijk onderzoek door de Inter-Amerikaanse Commissie van Mensenrechten, dat begin september uit kwam. In dit rapport maakt het comité gehakt van de versie van de overheid; er is bewijsmateriaal verdwenen, getuigen zijn niet gehoord, nabestaanden geïntimideerd, de door de overheid schuldig bevonden criminelen uitvoerig gemarteld om tot een onjuiste bekentenis te komen, de telefoongegevens van de 43 studenten zijn nooit onderzocht, terwijl deze toch een paar keer per minuut je coordinaten doorsturen, en het is lariekoek dat de studenten verbrand zijn in de openlucht. Op deze planeet is dat in de omstandigheden van Iguala eenvoudigweg niet mogelijk. Punt. Bovendien was niet alleen de gemeentelijke politie betrokken, maar overduidelijk ook het leger, de staatspolitie en de federale politie. Om maar even aan te geven dat de corruptie en samenwerking tussen de overheid en de narco's geen lokaal probleem is.

De twee belangrijkste punten uit het rapport zijn de volgende. Een, er blijkt een vijfde bus geweest te zijn die door de studenten gekaapt is om tot hun bestemming te komen. Aangezien bewezen is dat busdiensten actief worden ingezet om drugs te vervoeren, zou het zomaar mogelijk zijn dat de studenten per ongeluk een bus vol heroïne gekaapt hebben, wat de onwaarschijnlijke slachtpartij beter zou verklaren. Kartels verontrust, overheid (op de loonlijst van de kartels) grijpt in. Weten doet men het niet, maar het vermoeden bestaat.
Punt 2, de actie was buitengewoon goed gecoördineerd, hetgeen volgens de onderzoekers op een overheidsactie wijst. Voor mij zou dat pleiten voor een kartel actie, want die zijn doorgaans beter georganiseerd dan de overheid. Maar de manier waarop de verschillende politieteams en het leger samenwerkten wijzen dan weer op een gecoördineerde overheidsinterventie. Wat hier ook voor pleit, is dat het onderzoek aantoont dat als de studenten verbrand zijn, dit dan binnen moet zijn gebeurd. En wie o wie heeft een verbrandingsoven die groot genoeg is om binnen afzienbare tijd van 43 lijken af te komen? Jawel, de kazerne van het leger in Iguala. Een kazerne die de ouders van de 43 vermiste studenten vanaf het begin wilden bezoeken, maar tot op de dag van vandaag zijn tegengehouden, terwijl de kazerne van binnen 'opgeknapt' wordt. Al het bewijsmateriaal dat er hoogstwaarschijnlijk voorhanden was, is dus al lang verdwenen.

Ayotzinapa, en de 43 verdwenen studenten, zijn nu een boegbeeld geworden van de algehele corruptie en incompetentie van het overheidsapparaat en de onschendbaarheid die de zware criminelen genieten. Want als er een zaak uit het onderzoek naar de 43 studenten uit Ayotzinapa naar voren komt, dan is het wel de keuze tussen Scylla en Charybdis. Óf de overheid is strikt incompetent, óf ze zijn betrokken. Make your pick zeggen we dan.

Een tweede geval dat aardig weergeeft hoe machtig de kartels zijn, is de ontsnapping van 'El Chapo' Guzman, 's werelds grootste drugsbaas. Terwijl we in Nederland nog rondlopen met het idee dat Pablo Escobar met zijn Medellin kartel een baas was, zijn de spelers veranderd. El Chapo heeft nooit de publiciteit gezocht en diens kartel, het Sinaloa kartel waar hij oorspronkelijk vandaan komt, is gigantisch veel groter dan het Medellin kartel van Escobar. Het is eigenlijk een beetje de groenteman op de hoek vergelijken met Ahold. Andere wereld. Maar goed, deze man is nu twee keer gearresteerd en twee keer ontsnapt. De eerste keer in 2001, toen hij volgens de officiële versie in een wasmand verstopte de gevangenis verliet. De officieuze versie is dat hij gewoon de gevangenis uitliep. Dit kan te maken hebben met de heldenstatus die veel kartelbazen genieten, als antwoord op het vacuüm dat de overheid vormt, maar kan ook symptomatisch zijn voor de onwaarschijnlijke macht die deze lieden genieten.
De tweede keer dat hij ontsnapte was op 11 juli 2015, na op 22 februari 2014 gearresteerd te zijn. Er bleek een tunnel van 1,5 kilometer onder zijn cel te lopen, waarin een rails lag waarop hij met een gemotoriseerd voertuigje naar het andere eind van de tunnel werd vervoerd, die uitkwam in een leegstaand huis in aanbouw. Uitermate professioneel zo geeft iedereen aan, en de vogel is weer gevlogen. En dat is natuurlijk niet best, want El Chapo staat op plaats 1 van meest gezochte mensen ter wereld van de FBI, en die vroegen vanaf zijn arrestatie om uitlevering aan de VS. Daar gaf Mexico natuurlijk geen gehoor aan, want 'El Chapo zit veilig opgeborgen, in een extra beveiligde gevangenis, dus die gaat nergens heen'.

Belangrijk detail is dat El Chapo ontsnapte op het moment dat de Mexicaanse president, Enrique Peña Nieto, in Frankrijk was. Hier was internationale pers aanwezig en zodoende waren de ogen van de wereld ineens op hem gericht. Dit suggereert dat het rommelt binnen de PRI, zijn partij, aangezien een deel van zijn eigen partij wellicht El Chapo heeft laten ontsnappen op het moment dat Peña Nieto zich in een kwetsbare situatie bevindt. Ook gaan er geruchten de ronde dat hij last heeft van schildklierkanker, hetgeen een manier zou zijn om hem af te zetten zonder de aandacht al te veel te vestigen op de bende die hij en zijn partij aanrichten. Hij moet puur aftreden vanwege gezondheidsredenen. Ja ja. En ook nog aardig om te vermelden is dat Peña Nieto in Frankrijk was om nieuwe wapens te kopen, waaronder een aantal helikopters. De Mexicaanse helikopters zijn inderdaad aan vervanging toe, zeker toen een kartel uit Jalisco erin slaagde een helikopter van het Mexicaanse leger neer te halen. 'Technisch mankement' is de lezing van de overheid. De denkenden onder ons zien het eerder als een bewijs dat de kartels een toenemende vuurkracht ontwikkelen.

Hoe het ook zij, hier gaat verder alles z'n gangetje. Mocht je iets willen bijdragen aan een organisatie die deze situatie probeert te verbeteren, klik dan op de volgende link en je kunt een donatie doen bij de mensenrechtenorganisatie Fray Bartelomé de las Casas waar ik de afgelopen maanden voor gewerkt heb.

http://www.mensenmeteenmissie.nl/project/matthijs-zet-zich-mexico-voor-mensenrechten

Ik, en de mensen die er uiteindelijk beter van worden, zijn je buitengewoon dankbaar!

Hartelijke groeten en ik houd jullie op de hoogte,

Thijs