Panamá

Panamá
De diepgroene bossen van Panamá glijden aan me voorbij, met in de verte de blauwe sihouetten van bergen die het exotische gevoel compleet maken, en je weet dat het Panamese avontuur erop zit. In drie weken tijd heb ik het grootste gedeelte van Panamá onderzocht, en hieronder volgt een beknopt overzicht.

San José
Op acht januari in de hoofdstad van Costa Rica aangekomen en één nacht doorgebracht. Staat wat mij betreft voor ´Samen Anders Niet: Je Ogen Schmerzen er´. Echt weer zo´n flutstad waar de Centraal Amerikanen het patent op lijken te hebben. Geen sfeer, geen stijl; in je eentje valt er weinig te beleven en het is eigenlijk gewoon weer foeilelijk. Maar dat geeft iedereen ook gelijk toe: je gaat naar Costa Rica vanwege de natuur, anders niet. En met vijf procent van wereld´s tropisch regenwoud goed beschermt in nationale parken valt er dan ook echt wat te zien. Alhoewel ik geen van deze parken bezocht heb vindt je zelfs voorbeelden van de biodiversiteit in San José. In een winkelcentrum vond ik tot mijn verbazing een hele kolonie Furby´s (lat.: Furbus Orbus). U kent ze misschien nog wel, in Nederland zijn ze een jaar of tien geleden ook uitgezet, maar in het barre klimaat dat Nederland kent hebben ze toch geen stand kunnen houden. Hier, in Costa Rica, zijn ze in grote aantallen voorhanden. Zelfs de paarse met zwarte vlekken, een buitengewoon zeldzaam exemplaar, was hier gewoon te koop! Waarbij wel aangemkert dient te worden dat een aantal van hen individueel in kartonnen dozen met doorzichting plastic aan een kant geplaatst waren. en dat terwijl de Furby van nature een sociaal dier is dat bij voorkeur in groepen van twintig tot dertig individuen leeft, zonder duidelijke leider overigens. Hier komt nog bij dat de ARBO dienstin Nederland heeft voorgeschreven dat een Furby tenminste één vierkante meter beweegruimte meot hebben, hetgeen hier niet het geval was. Schrijnend, maar de populatie doet het dus wel goed in de tropen.

Panamá Stad
Casco Viejo, een oude wijk, is allerprachtigst en sfeervol. Wordt wel met Havana vergeleken. Verder is het geen heel bijzonder stad: mooi wolkenkrabbers en verder gewoon weer dezelfde sfeerloze bende als we vreeds kennen van andere Centraal Amerikaanse hoofdsteden. Vaste prik is dan ook het Panamá Kanaal, dat de Atlantsiche met de Pacifische oceaan verbindt. De Fransen hebben het geprobeerd tegen het einde van de negentiende eeuw, maar het zijn uiteindelijk de Amerikanen, onder leiding van George Washington Goethals, die in 1914 de klus geklaard hebben. Sleutel tot het succes was het beeslluit om met sluizen te werken i.p.v. een kanaal op zeeniveau te graven, i.c.m. het uitroeien van Malaria en Gele Koorts en het aanleggen van een spoorlijn om al de aarde afte voeren en voor een ander project te gebruiken. Toen ik bij de lsuizen van Miraflores was, kwam net de ´Celebrity Constelation´ voorbij, een cruise schip van de Celebrity lijn die zomers dikwijls in Amsterdam ligt. De cirkel was dus weer rond, even gezwaaid.
Het aardigste aan mijn verblijf in dé stad was een bezoek aan de ´Gamboa ARC´ (Amphibian Rescue Center), waar een goede vriend een rondleiding heeft kunen regelen. Door de jaren heen zijn er kikkers uit Donker Afrika naar de VS verscheept als materiaal voor menselijk vruchtbaarheidsonderzoek. Alsof er nog niet genoeg van die tweebenige types rondlopen, maar dat terzijde. Deze kikker had een huidschimmel en als ware het het Hof van Eden, de kikker en schimmel leefden in harmonie. Op een dag liet een van de onderzoekers het raam van het lab openstaan, en hop hop, weg was meneer de kikker. Pandora´s doos was geopend, want zoals het er nu naar uitzien legt binnen afzienbare tijd wereld´s kikker, pad (en misschien zelfs salamander) populatie het loodje. Verschillende soorten worden reeds als uitgestorven beschouwt (hetgeen wetenschappelijk dan weer lastig is aan te tonen in dit specifieke geval; probeer maar eens ´iets´ (soort is uitgestorven) met ´niets´ (geen kikkers); er kunnen er altijd nog wel een paar zijn (onder de schoen van de onderzoeker bijvoorbeeld :))). Hoe het ook zij, de schimmel rukt zuidwaarts. Het Smithsonian Tropical Research Institute heft een aantal Maersk containers tot z´n beschikking, waarin verschillende soorten kikkers worden opgevangen waar ze beschermd worden tegen de schimmel, die de weinig tot de verbeelding sprekende naam ´Batrachochytrium Dendrobatidis´ (Bd voor vrienden) draagt. Een ware ark dus, om uitsterving tegen te gaan. Een hele bijzondere ervaring en een project dat aandacht verdient.

San Blas
Eilandengroep aan de Atlantische kant van Panamá. Gaf mij de sleutel om Panamá te ontcijferen: Paradijselijk Aanzien: Net Ameland Maar Anders. Allerprachtigst, oersaai. De droom van de gemiddelde West-Europeaan is een tropsich privé eiland: ´Ach,´ verzuchten we dan, ´wat een paradijs. Als we dáár toch eens zouden kunnen wonen...´ Nua, als paradijselijk San Blas enige gelijkenis vertoond met het paradijs dat de geloven onder ons opwacht wanner zij het tijdelijke voor het eeuwige verruilen, heb ik slecht nieuws. Iedereen die er twee nachen verbleef vond het mooi, iedereen die er drie nachten verbracht ging kapot van de verveling. Gevallen van kanibalisme zijn niet ongehoord als gevolg van de allerverlammende waanzin van het nietzijn dat een mens al te gemakkelijk overvalt op twaalf vierkante meter maagdelijk strand, enkel gedeeld met wuivende palmen en omgeven door het rustig kabbelen van een uitgestrekte, groene plas. Je loopt eens een rondje (+- vijf minuten), komt weer dezelfde mensen tegen: ´Julie ook hier?´(haha), vraagt je af hoe vaak die grap nog herhaald kan/GAAT worden, palmen wuiven, het lauwe nat omspoelt je voeten, pelikanen duiken er in, in de verte zwaait een visser, je zwaait eens terug, je loopt nog eens de andere kant op en eindigt waar de rest van het eiland als is aangeland: ´Ja, doet u mij die fles rum toch maar, die grote ja. En ze maar op de rekening, er volgen er vast nog meer.´
Het interesante aan San Blas is dat hier de Kuna indianen wonen, een van de zeven inheemse groepen die Panamá rijk is. Na een revolutie in 1925 hebben ze een semi-autonoom gebied, de Kuna Yala, waar Kuna wetten gelden en de Panamese overheid vrij weinig te melden eheft. Hetgeen dan ook weer betekent dat de Panamese overheid wat minder oeft te investeren in onderwijs, ´want dat regelen jullie nu zelf ook maar´. Volgens mij betalen ze zelfs geen belasting. Anyway, het is een matriarchale samenleving,w aarbij de manneelijke inbrng via de Sahila (uitgesproken Saila) gaat, Eens in de twee weken komen de Sahila´s en de oudere vrouwen bij elkaar om de koers uit te zetten. Privé bezit kennen ze niet, al kunen palmbomen dan wel weer aan individuen toebehoren. Een cocosnoot is 1 USD en wordt als geld gebruikt. Moeder Natuur als centrlae bank dus. Google het eens en verbaas u. Qua uiterlijk doen ze me denken aan Centraal Euraziatisch egropeen, waarbij hun versieringen dan weer erg lijken op wat de Maasai dragen. Terugkomend op de afwezigheid van privébezit, alle inkomsten uit hotels/lodges/cabañas die de Kuna hebben gaan naar een centraal punt, die het dan weer over de gemeenschap verdeeld. Er is interesse in het concept van Hotel con Corazón, maar buitenlandse investeringen zijn dan weer uit den boze. San Blas heeft veel potentieel, daar het waarschinlijk het enige tropiche eilandenparadijs is dat in de Amerika´s gehandhaaft blijft. Er zuleln hier geen grote complexen komen, de meeste eilanden (300 van de 365) zullen gewoon antuur blijven. tegelijkertijd vinden deze Hoeders van de Natuur het geen probleem hun lege verpakkingen gewoon neer te gooien, een beetje a la de Maasai in Kenia. Maar die hadden dan nog het geluk dat elke zomer weer een stel blijglimlachende blanke kinderen langskomen om de zooi voor ze op te ruimen. Niet in San Blas, dus bij een eilandtour zie je aardig wat aangespoelde zooi. Ah, en de Kuna hebben een aardige bron van inkomsten, maar daarover later onder ´Bocas del Toro´.

Valle de Antón
Eigenlijk niet zo spannend, voor het eerst bij de brandweer overnacht om de kosten wat te drukken. En een luiaard (lees: gerimpelde grijze zak met enorme klauwen) in slakkengang langs de telefoondraden zich zien voortbewegen.
Misschien is het wel aardig om te weten dat de gemeenteverkiezingen aanstonds zijn in Panamá. Dien ten gevolge hangen hier alle lantaarnpalen vol met affiches van aggresief ogende mannen van rond de vijftig met overgewicht dich zich voordoen als ´uw vriend´ en ´nederig´ om onze stem vragen. Ze beloven meestal ´overal´ en ´voor iedereen´ veranderingen, dus dat wordt nog lachen als de verkiezingen achter de rug zijn. Al moeten die beloften, net als ik elke democratie, niet al te serieus genomen worden. Zo heeft de huidige president van Panamá, Ricardo ´Mr. Ten Percent´ Martinelli, bij zijn beediging al aangekondigt dat als het uur van zijn aftreden daar is, hij de rijkste man van Panamá zou zijn. En hij is aardig onderweg dat te worden, dus ze maken af en toe blijkbaar beloften die wél stand houden.

Santa Fé
Ja, en dat is dan weer heel andere koek: enkeldiep wadend door de magie relaiseer je je dat geen foto de sfeer kan vatten. Uitzonderlijke ervaring en gelijk maar even met een makelaar gepraat. Potentieel!

Azuero Schiereiland
Werd aangekondigt als het folklorische en koloniale hart van Panamá, maar vond geen half koloniaal gebouw in Santiago, Chitré, Los Santos, Macaracas, Las Tablas en Pedasí. Wle hele fijne mensen, maar verder geen potentieel voor een hotel. Dit heft deels te maken met het wat saaie landschap, waar een mooi verhaal bij hoort. Vroegah was het shcierieland bos, i.e. tropisch regenwoud. Door de jaren ehen is al het tropisch hardhoud er al zorgvuldig uitgekapt om o.a. Nederland van Teak tuinmeubilair te voorzien. En het harthout is ook te gebruiken in de open haard, want tropisch harthout is zo lekker ´vuurvast´. Maar goed, dat kappen was uiteindelijk kinderspel vergeleken met de praktijken die plaatsvonden toen Carlos en Celia, net als Bram en Katrien uit de Beemster, eigenlijk ook wel drie keer per dag vlees wilden eten. Dan heb je koeien nodig (= land) en maiz (= land) om ze te voeden. Want alleen gras, dat schiet natuulijk niet op, ook niet in Nederland. Dus het einde van het droge seizoen werd afgewacht, nog een paar blikjes benzine hier en daar voor de zekerheid, een verbrande liefdesbrief en hoppeté, weg was 97 % van Azuero´s oerbos. Zodoende zie je enkel mailsvelden en weilanden met koeien. Detail: rondom Chitré is nu verregaande woestijnvorming, waar wekelijk geen fluit meer groeit. Het siert Panamá dat ze hier een nationaal park van hebben gemaakt om de wereld te laten zien hoe je NIET met je bos moet omgaan.

Santa Catalina
Pacifisch gehucht dat tot grote hoogte rijkt door de (nu wereldbefaamde) golven die er aanspoelen. De ratio Panamees - lallende/boerende/stinkende toerist is 1:10, dus niet direct potentieel. Voor het eerst gesurft, buitengewoon simpel als je de golf eenmaal hebt. Echt geen zak aan.

Boca Brava
Eilandengroep aan de Pacifische kust. Erg mooi, en voor het eerst gesnorkeld. Hele bijzondere ervaring: Darth Vader bezoekt een geheime wereld in groen en grijs waar de meest wonderlijk gevormde en gekleurde wezens zich met opvallende souplesse voortbewegen. En het water hier is warmer dan in de Cariben, dus je blijft al snel wat langer hangen. Aanrader.

Volcán/Cerro Punta/Guadalupe
Dit gebied (Chiriquí) staat bekend als de Alpen van Centraal Amerika in de lente, en daar is alles mee gezegd. Schitterend, koelt aardig af en strak windje, maar oh wat mooi. Over ´El Sendero del Quetzal´ naar Boquete gelopen met bepakking, geen Quetzal te bekennen natuurlijk, maar mooi was het wel.

Boquete
Wederom zo´n stad waarvan je denkt: ´jongens, móét dat nou?´ Schitterend gelegen in de bergen en langs een reivier, maar weer zo sfeerloos als maar enigszins mogelijk is. Om twaalf uur ´s nachts vertrokken om Volcán Barú (3500 meter) te beklimmen. Erg mooi, gezellig groepje en leuke hike. Je komt tegen zes uur ´s morgens bij de top waar de vier graden en een strak windje de glimlach van de overwinning ijlings doen verdwijnen. Wachtend op de zonsopkomst moet je in die grafkou nog wat foto´s maken. Schitterende zonsopgang, zowel de Cariben als de Pacifik tegelijk gezien. Leuke trip, aanrader!

Bocas del Toro
Even een stapje terug: drugs. Dat wil zeggen, cocaïne en cannabis. Colombia produceert beide, vervoert het van Cartagena naar San Blas (herinnert u zich de Kuna indianen nog?), en vandaar gaat het Bocas del Toro, een provincie aan de Caribische kant die vooral bekend staat vanwege de eilandengroep die erbij hoort. En op deze eilandengroep bieden razendknappe negers op kleurrijke tweewielers je drugs aan. ´Wanna smoke up? Cocaïne, weet, what do you want man?´ De vakregel ´never get high in your own supply´ is aan velen niet besteed: met rood doorbloedde ogen worden alle open vragen van mijn kant met ´yeah man, yeah´ beantwoord. Maarrrrrrr.... je bent een Nederlander of je bent het niet, ik zie mogelijkheden!
Weer een stapje terug. We hebben nu een Hotel con Corazón (HcC), waarom niet ook Cruise con Corazón (CCC)? We duiken gewoon zo´n Spaans galjoen op die hier voor de kust voorradig zijn, kikken de anamomen, de zeester, de overmoedige en wijlen duikinstructeur, het skelet van kapitein Carlos ´El Terífico´ Nuñez er uit, pinnen de kleine zeemeermin op de boeg, likje verf, schrijven ´de Korasjon´ op de boeg, selecteren een crew op Martinique (of daar in de buurt), roepen ´Bring me that horizon!´, hijsen de zeilen en verkopen onszelf als CO2 neutraal cruisen met Corazón. Dat is echter pas stap 1. Stap 2 is ´Cocaïne con Corazón´ (wederom CCC); elke communicatiestudent kan u vertelen dat consistenite essentieel is voor naamsbekendheid. We pikken de clienten op in Amsterdam, vervolgens naar Cartagena (´het Venetië van Amerika´), laden de cocaïne in, zetten koers naar San blas (de Kuna hebben hun hand aardig in de cookiejar heb ik begrepen) en vandaar naar Bocas del Toro. We lopn binnen! Misschien nog kwat kanonnen om op voorbijgaande schepen te schieten (á 10 dollar per schot, inclusief guide) en een bloedvlag om aan te geven dat het menens is. En misschien kunnen we, als UNIEKE tour, voor vijftig USD pp (minimum 12 mensen), en paar van die lelijke steden in de as leggen. Zullen we dan lunch inclusief doen of niet? Help me even, ik voel dat er iets groots aankomt!
Heb een aantal goede contacten opgedaan, Bocas staat op de lijst.

Algemeen
Panamá groeit als een gek, heel veel mogelijkheid om een hotel op te zetten maar met als enige kanttekening dat het met het onderwijs zienderogen beter gaat, hetgeen dit hotel wellicht wat overbodig zou maken in een paar jaar. Daarbij dient aangemerkt te worden dat de ongeletterdheid van de inheemse groepen zomaar oploopt tot 60 procent en dat velen niet eens Spaans spreken, hetgeen hun integratie niet bevorderd. Aangezien de indianen veelal op de mooiste stukken wonen, is de les als volgt: als er een hotel komt (en daar is dus voldoende mogelijkheid voor) dan is dat voor een inheemse groep en op hun grondgebied. Zoals gezegd, de Kuna zijn geïnteresseerd maar het idee van buitenlandse investeringen staat ze niet aan. We communiceren!

Met mij gaat het verder uitstekend. Panamezen zijn wederom verschrikkelijk vriendelijke types, iets stugger dan Nica´s, maar als je ze om hulp vraagt dan doen ze echt heel veel voor je. Ik heb een ontzettend leuke tijd gehad, heel veel hele leuke mensen leren kennen en met een aantal in contact gebleven. En in het bezit van een heuse Panamá hoed (die overigens uit Ecuador komen, mind you), een flinke portie optimisme en een halvolle baard heeft het leven er wel eens minder aantrekkelijk uitgezien.

Buitengewoon hartelijk dank voor alle berichten die ik van jullie ontvang! Ik lees ze met plezier en alhoewel ik ze niet altijd (meteen) beantwoord vind ik het altijd leuk om te vernemen hoe het er voor staat. Mijn excuus voor de woordenbrij die ik zojuist neergepend heb; het moest er even uit.

Wat betreft het schema, dat is niet veranderd en ik lig er aardig op. De revolvers zijn besteld, de machete geslepen en de bijbel op zak. Oftewel: klaar voor Honduras! Ja, dat wordt pas echt lachen, en daarna nog een weekje El Salvador. Maar dat weten jullie al, ik val in herhaling.

Anyway, het ga u goed, niets dan het beste, ah, en mochten er nog mensen zijn die onderdeel willen uitmaken van de crew van de Korasjon, laat het even weten, we ontvangen open sollicitaties. Ik heb een lichte voorkeur voor mensen met baard als kapitein (Freek?), een paar stoere zeebonken met harten getatoueerd op de schouder als, ja, verzin eens wat, en ik zou graag Schout bij Nacht worden (lekker luieren in het kraaiennest!).

De maanbeschenen groeten uit Granada!

Thijs