Journaleren in Mexico

:(
Ik zeg het maar vast: deze aflevering van RitJ had nooit geschreven mogen worden. Het betreft namelijk nummer vijftien; de vijftiende journalist die vermoord is als gevolg van het uitoefenen van zijn beroep tijden de regeerperiode van Javier Duarte, de gouverneur van Veracruz (een van de deelstaten van Mexico).

In de blog van november 2014 heb ik reeds ruimte ingewijd voor de toestand van de nationale media. Mexico staat al enige tijd in de top tien van meest gevaarlijke landen om als journalist in te werken, en onderhand hoef ik niet meer uit te leggen waarom. De kartels hebben nooit veel opgehad met de verspreiding van het vrije woord en de overheid, voor zover je nog een onderscheid kunt maken, ook niet. Zo staat Mexico op plaats 148 van 180 landen die onderdeel zijn van het jaarlijkse 'Freedom of the Press' report; zeg maar op het niveau van Afghanistan. Er zijn sinds 2000 meer dan 100 vermoorde journalisten door de overheid geregistreerd en dit jaar staat de teller al op 7.

Rubén Espinosa was een journalist die sinds 2008 opereerde in Veracruz, en begon zich steeds kritischer over de sociale wantoestanden uit te laten. Zo leverde hij een foto voor het weekblad Proceso, die Duarte zo slecht beviel dat hij de publicatie van dit magazine in de hoofdstad van Veracruz verbood. Hetgeen betekent dat wanneer je bij de kiosk komt om het magazine te kopen, de eigenaar spijtig bekend dat 'er een paar mannetjes langs kwamen die de hele stapel tijdschriften meegenomen hebben'. Tijdens een protestmars, waarin de politie ongenadig inbeukte op de protestanten, werden hij en collega's hardhandig aangepakt door de politie, en gedwongen de foto's die ze genomen hadden te wissen. Tijdens een ander protest werd hij benaderd door een overheidsfunctionaris die te kennen gaf dat hij een beetje moest dimmen, 'als hij niet wilde eindigen als Regina Martínez', een journaliste die in 2012 in Veracruz vermoord was. Een moord die uiteraard nooit is opgelost, maar volgens de officiële kanalen 'waarschijnlijk het gevolg is van een roofoverval of crime passionel'. De bedreigingen hielden aan, en twee maanden geleden vertrok Espinosa, vrezend voor zijn leven, naar Mexico Stad.

Op 31 juli werden hij en drie dames (twee huisgenotes en de schoonmaakster), mishandeld en vermoord aangetroffen. Van de daders ontbreekt uiteraard ieder spoor, maar gezien de aard van Rubén's activiteiten hoeven we niet ver te zoeken. De politie onderzoekt natuurlijk alle mogelijkheden, en heeft al gesuggereerd dat er Colombiaanse kartels bij betrokken waren ('want een van de slachtoffers was Colombiaanse'), dat het gaat om een standaard roofoverval (alhoewel er geen cent uit het appartement ontvreemd is), dat het 'misschien wel Mexicaanse kartels' zijn geweest ('want de slachtoffers gebruikten wel eens marihuana')... Het gaat allemaal natuurlijk weer helemaal nergens over, en de enige verdachte die ze gearresteerd hebben is zwaar mishandeld en geeft aan onder dwang bekend te hebben. Dat de moorden wel eens politiek gemotiveerd zouden kunnen zijn, dát gaat natuurlijk wat te ver, want is 'Mexico niet een van Latijns-Amerika's oudste democratieën?' Rechtsstaat, midden-inkomenland, democratie, allerlei labels die om onduidelijke redenen op Mexico zijn geplakt, en slechts met heel veel moeite worden losgeweekt.

Een van de vrouwen die bij de aanslag om het leven kwamen, Nadia Vera Pérez, was een mensenrechtenactiviste uit Chiapas, waar Frayba, het mensenrechtencentrum waar ik nu voor werk, opereert. Zodoende is Frayba bij de zaak betrokken geraakt, en dat doet de spanning oplopen. De pen heet machtiger te zijn dan het zwaard, maar in Mexico merk ik daar vooralsnog weinig van.

:)
Om van deze blog geen smartlappenfestival te maken, nog een paar aardige observaties. Door mijn werk bij Frayba kom ik op veel locaties waar je bij je gezonde verstand niets te zoeken hebt. En als de mogelijkheid zich voordoet, vraag ik altijd een en ander langs de neus weg. Zo ook over de democratie; hoe bevalt dat nu? Op basis van deze ervaring kun je eenvoudig stellen dat meer dan de helft goederen en/of geld ontvangt voor zijn of haar stem. Dan moet je denken aan een zak cement, een golfplaat voor op het dak, een rugtas of een petje. Het aardige is echter da niet alle inheemsen ook daadwerkelijk stemmen op de kandidaat van wie ze de betaling hebben ontvangen. Zodoende kan het gebeuren dat je bij de stemhokjes de volgende scene ziet: inheemsen die voor de deur hun stembiljet ingevuld en opgevouwen krijgen aangereikt alvorens 'hun' stem uit te brengen. Sommigen willen hum stembiljet openvouwen, uit nieuwsgierigheid om te kijken op wie ze nu eigenlijk stemmen. Volgens Mexicaanse logica krijgen ze dan te horen dat ze hun stembiljet niet mogen inzien, want 'uw stem is geheim.'

:)

Gekkigheid dus.

Wanneer je op de volgende link drukt, kom je als vanzelf bij mijn pagina voor Frayba, waarin ik meer vertel over het werk van Frayba en mijn belevenissen daar.

http://www.mensenmeteenmissie.nl/project/matthijs-zet-zich-mexico-voor-mensenrechten

Hier heb je ook de mogelijkheid om de werkzaamheden van Frayba te steunen; het doel is om samen tot 2000,- euro te komen. Mijn dank hebben jullie sowieso; dat van de talloze mensen die met deze steun aan hun eigen toekomst kunnen sleutelen, ook.

Ik blijf schrijven en de hartelijke groeten uit een zonovergoten Mexico Stad!

Thijs