Identiteit

Hey hey!

Dit maal heb ik weinig over mezelf te melden, want weinig gebeurd dat de moeite van het delen waard is. Wel een stuk over identiteit wat waarschijnlijk een beetje vaag aandoet, maar voor een ieder die hier langere tijd heeft doorgebracht herkenbaar is. Beschouw het als een van de magische elementen van het Mexicaanse wezen, zo duidelijk gevoeld, zo lastig verwoord. Bij deze een poging.

Identiteit
Ik heb het Nederlanderschap altijd ervaren als iets normaals, een natuurlijke staat. Je hebt wel Duitsers, en Belgen, en Afrikanen, maar dat is allemaal een beetje onnatuurlijk. Normale mensen zijn gewoon Nederlander. 'k Heb eens wat meer over het onderwerp gelezen, en deze mening blijken meer (buitenlandse) schrijvers toegedaan wanneer het Nederlanders betreft. Des te choquerender wanneer een Máxima het in haar hoofd haalt te beweren 'de Nederlander' niet bestaat. Iedereen in rep en roer, want 'de Nederlander' bestaat wél! De onrust valt te verklaren uit de stuurloosheid die er op volgt; het is namelijk wel prettig om te weten wie je bent.

Voor hen die in de verdediging schieten en het Nederlanderschap graag gedefinieerd zien, begint nu de ellende. Want wat is het om een Nederlander te zijn? Het wordt meestal pas duidelijk op het moment dat je in het buitenland bent. Dan merk je snel genoeg dat ze je humor niet helemaal kunnen waarderen en dat de porties op je bord ineens wel heul erg groot zijn. Of dat het aantal koekjes bij de thee wat hoger ligt dan gebruikelijk. Om kort te gaan; wat een Nederlander is, dat voelen we wel aan.

Wanner Máxima beweert dat 'de Nederlander' niet bestaat, dan bedenken we al snel dat ze doelt op de multiculturele samenleving. En ja, er zijn inderdaad de zogeheten 'allochtonen' in Nederland, en die zijn een beetje raar. Islamieten enzo. Die zullen zich moeten aanpassen aan 'ons, Nederlanders'. Hoe dat in de praktijk in z'n werk gaat, wordt in het midden gelaten, maar het idee leeft. Zodoende kan de gemiddelde blanke Nederlander zich rustig Nederlander voelen, en onderdeel van een relatief succesvol geheel. Samenvattend: het is prettig iets van een nationale identiteit te hebben en van wezenlijk belang dat deze identiteit positief is.


De Mexicaan is in zoverre hetzelfde, dat hij niet vaak stil staat bij wat het is om Mexicaan te zijn.
Het verschil is echter, dat de gemiddelde Mexicaan geen positief beeld heeft van de gemiddelde Mexicaan. Het is lastig om deze gespletenheid uit te leggen wanneer je het niet meemaakt, maar ik hoop dat de volgende voorbeelden een indruk geven.

De schizofrenie van de Mexicaanse cultuur zie je elke dag mooi verbeeld in de reclameposters. Na twee jaar hier te hebben gewoond, kan ik niet zeggen ooit één commerciële reclame gezien te hebben waarin een persoon die op een Mexicaan lijkt siert. In de metro, omringd door gedrongen en donkerbruine Mexicanen, staren hysterisch lachend de blanken via posters op ons neer, die ons via chipjes en gesuikerde meuk een blik op het ideale leven gunnen. Een ideaal dat overigens nagestreefd wordt; Mexico heeft niet alleen (een van) de hoogste frisdrank consumpties per persoon ter wereld, maar staat ook in de top drie van obesitas.

De posters veranderen echter abrupt wanneer een instantie, bijvoorbeeld de overheid, een sociaal doel presenteert. Dan zijn de schone blanken als sneeuw voor de zon verdwenen, en zijn de posters ineens bevolkt met gedrongen en donkere inheemsen. Voor de recente verkiezingen hing de stad vol met posters waarop een inheemse vrouw stond, met daarboven de tekst 'stemmen is een recht, dus ik verkoop mijn stembiljet niet'. Of de reclame op de pakken melk van een van de grote merken in Mexico, die ik zo vaak langs zag komen in 2010-11. Voor elk pak melk dat de consument koopt, zou er een pak melk geschonken worden aan 'de armen'. Wanneer je het pak ter hand neemt, zie je twee witte handen die zich uitsteken naar een gedrongen en donkerbruin wezen, dat met grote ogen omhoog kijkt in afwachting van goddelijke (en blanke!) interventie. Dat de meeste inheemsen lactose intolerant zijn wordt er niet bij vermeld, maar je kunt je afvragen hoe blij 'de armen' zullen zijn met de gift. Of twee weken geleden, toen er ophef ontstond over een reclame van Cola, waarin een paar blanke Mexicanen een feestje gaan bouwen bij de inheemse buren, 'zodat die ook eens een keer van Kerst kunnen genieten'. De consternatie die daarop volgde is een duidelijk bewijs dat niet elke Mexicaan even schizofreen is als ik hier beweer, maar het geeft aan welk beeld er onder de gemiddelde Mexicaan leeft als dit een succesvolle reclame voorstelt.

Vraag een Mexicaan eens waar hij/zijn vandaan komt. Tien tegen één dat ze iets over Spanjaarden mompelen. Een Nederlandse bekende van mij kreeg bijna klappen toen hij suggereerde dat een Mexicaanse vriend wel eens van de inheemsen af zou kunnen stammen. 'Van die armoedzaaiers!?' Dacht het niet. Inheemsen hebben ze onderweg ergens in de maag gesplitst gekregen. Die zijn bruin, lui, blok aan het been van de vooruitgang, praten iets onverstaanbaars, en wonen ergens in een vieze hut. Dát zijn niet de Mexicanen waarmee de Mexicaan zich identificeert!

Aangenomen dat 90% van de Mexicanen relatief donker en gedrongen is, en dat de meerderheid het idee heeft dat die donkere en gedrongen rakkers niet aan het Mexicaanse ideaal voldoet, krijg je de situatie waarin de meerderheid zichzelf ontkent.

Wanneer het hebben van een identiteit niet belangrijk zou zijn, zou het allemaal niet zoveel uitmaken. Maar zoals blijkt uit de overtrokken reacties na Máxima's 'de Nederlander bestaat niet' toespraak, speelt het hebben, en kunnen definiëren van een identiteit, wel degelijk een rol van betekenis. En dit belang van het hebben van een identiteit leidt er weer toe dat de Mexicaan er af en toe toch over nadenkt, enkel om weer geconfronteerd te worden met de zelfontkenning.

Een symptoom hiervan is dat veel kinderen de taal van hun ouders niet langer leren. Mexico heeft tal van inheemse talen, maar veel ouders verhoeden dat hun kinderen dit leren om te voorkomen dat ze gediscrimineerd worden.

En misschien is de gespleten identiteit ook wel een van de redenen waarom het maatschappelijk leven hen zo slecht af gaat. Ze verwerpen de groep waartoe ze behoren, met als gevolg een nogal schizofrene nationale identiteit. 'De Mexicaan is donker, klein en steelt. Ik ben donker en klein.... Maar ik steel niet? Eh... Behoor ik nu wel of niet tot de 'Mexicaan'?' En als die anderen niet tot jouw groep behoren? Nou ja, dan hoef je ze ook wat minder tegemoet te komen, zeg nou zelf. Ze regelen het maar binnen hun eigen groep. De twist zit 'm er natuurlijk in dat als 90 % van het land geen reden heeft om de buren als 'ingroup' te beschouwen, het onderlinge vertrouwen dat noodzakelijk is voor maatschappelijk welvaren noodgedwongen achterwegen blijft.

Voor de zekerheid: ik ken tal van Mexicanen die niet aan dit beeld voldoen. De meesten van hen zijn hoogopgeleid, hebben gereisd en nagedacht over waar Mexico voor hun voor staat. Niet bepaald de meerderheid van het land. Wanneer ik van buurt wissel, krijg ik het bovenstaande beeld, geïllustreerd door het verwerpen van wat Mexicaans is en het idee dat alles wat vanuit het buitenland komt, 'beter' is.

Voor wat het waard is. :)

Bij deze een allervrolijkste Kerst toegewenst, en de allerbeste wensen voor het komende jaar! De Rumble gaat er weer een maandje tussenuit, maar halverwege februari zou ik weer in staat moeten zijn iets nieuws te delen.

Niets dan het beste,

Thijs