Honduras & El Salvador

Buiti vinafui, buiti ivagari, jisietibu nü!

Veilig en wel vanuit México stad even een kleine update over de avonturen van de afgelopen maanden. Begin februari ging het vanuit Granada Nicaragua naar Yuscarán, Honduras. Enerverende grensovergang, waarbij je een kilometer of wat voor de grens alvast een wapen en munitie kunt inslaan om geen gebruik te hoeven maken van je (FBTO) reisverzekering. Veteranen uit het vreemdelingenlegioen kunnen je begeleiden, en ik ben maar in de pickup van van een van hen gaan zitten. Omdat ik wat ze noemen een 'budgettraveler' ben, kon ik me geen (semi)automatisch wapen veroorloven. Enkel een revolver waarmee Doc Holiday Billy Clanton neerschoot tijdens het gevecht bij de O.K. Corral, een enkeling herinnert het zich wellicht. Hij was geladen met zes kogels, maar extra munitie ontbrak dus ik had zes schoten en een vrije worp om de grens over te komen. Vijf om precies te zijn, we lossen natuurlijk altijd eerst een waarschuwingsschot. Op het laatste moment kregen we ook nog een machete. 'You think they will come that close?' vroeg ik ietwat naief. 'Damnright they will,' was het antwoord van ijzervreter Jean-Piere. We werden ook nog kortstondig gebrieft: 'two tourists is a target, one tourist is a waste of ammunition.' Ok, uitspreiden dus.
Uiteindelijk viel het allemaal wel mee, en kwam ik veilig en wel aan in Yuscarán, ook wel Yuscaramba genoemd. Onwaarschijnlijk mooi, oud mijnstadje waar de in Honduras wereldberoemde sterke drank 'Yuscarán' vandaan komt en waar je de fabriek in het halve dorp kunt ruiken. Ik val in herhaling maar het moet gezegd worden: wat een fantastische mensen wederom! Yuscarán ligt echter tussen Nergens en Godmagwetenwaar, dus ze krijgen per maand zo'n vijftien touristen over de vloer. Dat scheelt dan wel in het aantal bedden dat verschoond dient te worden. Ik wilde nog even spreken met de Nederlandse eigenaar van Hotel de Haan, maar die was reeds op onnatuurlijke wijze om het leven gekomen. Of ja, wat is onnatuurlijk in Honduras? Ik zeg houdoe en op naar de volgende bestemming.

Dat was La Ceiba, een stad aan de Caribische kust en een van de engste plaatsen die ik in m'n leven gezien heb. Buitengewoon vriendelijke mensen wederom, en ze kunnen je allemaal ongevraagd vertellen hoeveel mensen (i.e. mannen) ze kennen die vermoord zijn. 'En toen m'n neef, en toen m'n zoon, en toen de man van mijn beste vriendin, gewoon, toen hij boodschappen deed, ja, op de hoek van de straat, zij zat in de auto op 'm te wachten, zag het zo gebeuren, voor haar ogen...' Erger dan een aflevering van Midsomer Murders; het verbaast je dat er nog mensen in leven zijn. Enfin, nogal onprettig sfeertje alhoewel velen vol zullen houden dat La Ceiba 'de party-hoofdstad van Honduras' is (naast Tegucigalpa, de studiestad en San Pedro Sula, de werkstad).

Vandaar naar Roatán met de Kotscarousel, een tocht van anderhalf uur met een flinke boot. Er komen blijkbaar zoveel Amerikanen naar Roatán dat ze op de boot anderhalf uur lang countrymuziek draaien. We hadden echter een ruige overtocht en dat bleef niet zonder gevolgen. 'Waaarghhhhhhhgghghghg.....', de Amerikaanse snorrebaarden drupten nog na toen we op Roatán aankwamen, wat werden er een hoop ziek. Spuugzakken en keukenpapier werden in grote getale door de bemanning aangesleept en ondanks de doordringende kotsgeur aan boord van de de 'Galaxy Wave' kon ik mijn lachen nauwelijks onderdrukken. Maar goed, Roatán dus, een van de Bay Islands. Niet echt spannend, wel een paar Hondurese vrienden gemaakt, lekker uitgegaan en allerprachtiste koraalriffen en vissen gezien. West End is de place to be op Roatán, daar zitten namelijk de uitgaansgelegenheden, en Roatán is weer de place to be in Honduras. Nou, zelfs op zaterdagavond zie je bijkans enkel Hondurezen (Hondunaren als ze niet op facebook zitten), en het is nota bene februari, i.e. hoogseizoen. Als West End, Roatán, de kanarie in de in de Hondurese kolenmijn van het tourisme is, is de touristische sector op sterven na dood.

Terug in La Ceiba wilde ik naar de Mosquitia gaan, gewoon voor de leuk. Ik had me terdege voorbreid en een fraai automatisch wapen voor een prikkie op de kop getikt. Het is een flinke tocht, pakweg twee dagen. Van La Ceiba in bus naar Tocoa, vandaar in pickups zo'n zes uur door plantages, rivieren en over het strand naar Batalla, vandaar per boot naar bijvoorbeeld 'Nieuw Jerusalem' (don't ask) en vandaar is het zaak een kapitein te regelen die je naar Las Marias wil varen, het hart van een natuurgebied dat in de Mosquitia ligt. In mijn geval was dat ene Elyceo Tinglas, waar ik het nog mee aan de stok heb gekregen vanwege de prijs maar die me uiteindelijk voor een mooi bedrag op en neer heeft gevaren. In Las Marias kun je niet zoveel behalve afgezet worden, of je moet het lokale drugsvervoer aan een nader onderzoek willen onderwerpen. Nu, dat laatste dan maar. Op twee uur lopen vanaf Las Marias zie je al een mooi vliegveld liggen waar de drugs vanuit het zuiden binnen worden gevlogen om vervolgens via een ezelpad naar de kust te worden vervoerd, vanwaar het per boot noordwaards gaat. Het aantal vliegvelden is in de afgelopen zeven jaar flink toegenomen, waardoor de binnenkomende piloten zich nog wel eens vergissen en de drugs bestemd voor familie A bij familie B bezorgen, met alle bloedige gevolgen van dien. Anyway, ik weet nu alles van de verschillende machthebbers hier, zoals 'Muku' en 'Freddy', die door een onderling gevecht ervoor zorgden dat ouders hun kinderen maandenlang binnen hebben gehouden. De inwoners van Las Marias, Miskito en Pech (elk met eigen taal en fysiek), worden regelmatig bedreigt en tijdens mijn verblijf kwam er iemand onder militarie begeleiding even langs om z'n huis te koop te zetten. Een lekkere bende dus. Het nationale park wordt overigens rap platgekapt om paats te maken voor landbouwgrond (en vliegvelden dus). Verder is nagenoeg al het tropisch hardhoud al op kapitalistisch-precieze wijze opgespoord en uit de jungle verwijderd om, drie keer raden, de westerse cosument van teak tuinmeubilair te voorzien. Herkenbaar? Oplettende lezers zullen wellicht een vergelijking kunnen maken met het lot dat het Azuero schiereiland in Panama trof.
De overheid heeft, om de kaalslag tegen te gaan, welgeteld acht soldaten naar het gebied gestuurd. Ik kwam ze toevallig tegen toen ze op weg waren naar 'het signaal', i.e. een hoog punt waar ze bereik hebben en wat instructies van hogerhand kunnen afwachten. 'Lekker bezig jongens?' 'Ja,' zo werd bij bezworen, 'illegale houtkap behoort tot het verleden nu wij hier zijn.' Tja, droom lekker verder. Zeker als we weten dat deze acht militairen het op moeten nemen tegen drugslegers van makkelijk dertig man die maar al te graag hun bazooka's op iets anders richten dan elke keer maar die kokodrillen en jaguars. Overigens heb ik het het hier wel ontzettend naar mijn zign gehad dankzij twee types waar mee te lachen viel.

Op de weg terug naar La Ceiba heb ik kennis gemaakt met ene Yanira, een Garifuna. De Garifuna zijn weer een andere bevolkingsgroep en bewonen vooral de kust vanaf Nicaragua tot in Belize. Het zijn afstammelingen van West-Afrikanen die als slaaf naar San Vincente vervoerd zijn, een caribisch eiland. Toen de Engelsen het eiland van de Fransen overnamen aan het einde van de 18de eeuw eisten de Engelsen dat de daar woonachtige slaven van nu af aan Engels onderdaan waren. 'Natuva petroliu' was het antwoord dat de Engelsen kregen (of de 18de eeuwse variant, natuva petroliu betekent 'ik drink nog liever petroleum' en wordt gebruikt om aan te geven dat iemand ergens geen zin in heeft). Een oorlog met de slaven volgde en uiteindelijk zijn ze Garifuna naar het vasteland van Amerika vervoerd waar ze het goed doen en overleven op een menu van kokosbrood (het recept komt naar Nederland) en een flinke hoeveelheid vis. Maar goed, deze Yanira nam me onder haar hoede, waardoor ik bij haar tante in La Ceiba kon overnachten. Alhoewel ik totaal niet van plan was naar Tegucigalpa te gaan, had ik nu wel heel veel reden: die vrienden die ik op Roatán had leren kennen hadden me al uitgenodigd, en nu wilde Yanira ook al dat ik mee kwam. Onderdak zou verzorgd worden en staat tot op heden niet op Trip Advisor, dus doe vooral geen moeite :). Dus wij naar Tegucigalpa, de hoodstad van Honduras en beter bekend als het buitenverblijf van de Mara (getatoueerde types die als plaag de met malaria en dengue beladen muggen naar de kroon steken). Zo heb ik drie nachten bij een stel Garifuna doorgebracht in Tegus, hetgeen ik iedereen kan aanbevelen. Ik hielp ze met hun Engels huiswerk, we keken voetbal en Telenovela's en maakten een hoop lol. Zelfs nog wat Garifuna geleerd, maar dat valt in het geheel niet mee.

Vandaar naar Gracias, stadje type Pedro Parama, waarbij flarden van gesprekken door de stoffige straten voorbij komen gewaaid zonder dat je er in slaagt de afzenders te lokalizeren. Prachtig, koloniaal en rustig, enige plaats waar we een hotel zouden kunnen ovewegen. Fantastische tijd, goede contacten opgedaan en veel geleerd over de zware armoede die in Honduras heerst. Vandaar naar Copán, bekend vanwede de Maya ruines die er te vinden zijn. De ruines zijn buitengewoon bijzonder, allerprachtigst, in Nederland had je er geen vergunning voor gekregen, ook toen niet (300 - 800 na Christus). Het dorp Copán is een beetje een koloniale versie van Cancún, Disneyland zeg maar, drie straten een waslijn waarbij alles wel zo koloniaal is dat ik er jeuk van krijg. Zestig hotels ongeveer, en het buitenlandse tourisme is hier met vijftig procent afgenomen sinds de staatsgreep van 2010. Vervoglens naar Santa Rosa de Copán, een prachtig koloniaal stadje waar ik verder ook niet zo gek veel bijzonders over kan vertellen.

Vandaar naar El Salvador. La Palma, Suchitoto en de Ruta de las Flores. De inwoners van El Salvador, Guanaco's geheten, zijn de vriendlijkste mensen die ik tot nog toe ben tegengekomen en heben opvallend lichte ogen. Schitterend land, prachtige mensen en fraaie stadjes. En een stuk goedkoper dan Honduras, vraag me niet waarom. Kan het aan iedereen aanbevelen, de chillste douane die ik tot nog toe ben tegengekomen.
Vervolgens naar Antigua, Guatemala, waar de doe-het-zelver niet tot z'n recht komt. Het staat bekend (en terecht vermoed ik) als de koloniale hoofdstad van de Nieuwe Wereld, en de overheid doet er alles an om dat zo te houden. Even een binnenmuurtje wegtikken? U mag gelijk door naar de gevangenis!

Van daar daar naar het immer schone San Cristóbal de las Casas, México, home sweet home, waar de plotselinge variëteit aan voedsel na vijf maanden rijst met bonen mij een Oostblokker doet voelen na de val van de Muur. Kiezen? Wat is dat? Maar alles went en ik heb inmiddels de smaak te pakken: heb na een nachtje slapen een hoeveelheid guacamole weggewerkt waar je de Sint Pieter mee had kunnen stuken. En dan houd je nog over.

Ter afsluiting nog een kleine verhandeling over Centraal-Amerika's beroemdste levensvorm, de Mara. Tijdens de vele onrustige perioden die dit gebied kent zijn velen naar de VS gegaan, waar ze zich moesten organiseren om zich staande te houden tussen de Maffia, Ierse en Mexicaanse benden. De gewelddadigsten overleden en keerden terug naar hun geboorteland waar ze zich in een klimaat van werk- en wetteloosheid razendsnel vermenigvuldigden. Ze zijn dikwijls te herkennen aan hun tatouages die het gehele lichaam bedekken, hun gebarentaal en aparte manier van spreken (i.e. langzaam, boos, en HEUL veel slang). Wat die tatouages betreft zijn ze op hun retour; ze vechten nogal veel onderling en, de principes der evolutie indachtig, lukt het de getatoueerde exemplaren niet goed zich voort te planten, waardoor ze langzaamaan wat normaler ogen. Laat u echter niet bedotten; ook exemplaren van twaalf jaar oud kunnen extreem gewelddadig en onvoorspelbaar reageren, dus het devies is om ze ten alle tijde te mijden. Vooral 's avonds, wanneer het voor hen voedertijd is en ze in groepen van tien tot vijftien man de sfeer in een verder prachtig land verzieken. Voor de gein zou je eens de documentaire 'La Vida Loca' kunnen opzoeken. Wordt echter niet boos als de blinddate niet helemaal eindigt zoals geplant, u bent hierbij gewaarschuwd.

Dat gezegd hebbende ontvangt u de groeten uit México stad, waar we (Lucía, Xabi en ik) aangekomen zijn na wat omzwervingen door Chiapas (Tjiapas), Oaxaca (Wogaka) en Puebla, stuk voor stuk provincies die zich qua variatie op nagenoeg elk gebied met de rest van Centraal Amerika kunnen meten. Ik heb begrepen dat de Panamá update (begin februari verzonden) bij de meesten niet is aangekomen; ik hoop dat deze update een fortuinlijker lot beschoren is.

Op 2 mei ben ik weer in Nederland, gewoon een werkloze sloeber ipv ontdekkingsreiziger. Voor die tijd zit er in ieder geval nog een update in de pijpleiding, getiteld 'u bent in Centraal Amerika en u weet het'.

Seremen gibeti, businetina narumugua, buiti gunian, buidu lamuga vidavagu,

Thijs