Panamee, Panamá!

Welkom allemaal bij een nieuwe editie van Rumble in the Jungle! In de komende maanden gaan we weer rustig verslag doen vanuit het centrum van Amerika, waarbij controversiële punten niet geschuwd zullen worden.

Beginnend bij het begin: sinds medio 2013 betrokken bij de stichting Hotel con Corazón, een stichting die hotels bouwt die alle winst in onderwijs investeren. Ze hebben op dit moment één hotel in Granada, Nicaragua, dat sinds de oprichting in 2008 een straatlengte voorlicht op de concurrentie. Gezien het succes wil de stichting uitbreiden, en dat is waar ik om de hoek kom. In werkte in het hotel in Granada van oktober t/m december 2013, waarna ik door Panamá, Honduras, El Salvador, Guatemala en México trok op zoek naar een mooie locatie om Plak´s Party Palace op te richten. Van alle plaatsen die ik onderzocht, staken Bocas del Toro, Panamá, en San Cristóbal de las Casas, México, er met kop en schouders bovenuit. Aangezien de schatkist na al deze overzeese avonturen weer bijgevuld moest worden, ben ik begin Mei weer in Nederland aan de slag gegaan. Vanaf begin oktober zit ik weer in Panamá, om Bocas del Toro aan een nader onderzoek te onderwerpen. En dat is wat ik de afgelopen weken gedaan heb. Oftewel: we zijn niet doende een nieuwe bananenrepubliek te stichten, zoals enkelen onterecht vermoeden.

Bocas del Toro is een westelijke provincie in Panamá, die vooral bekend staat om de caribische archipel waar het toerisme sinds begin 2000 sterk is gestegen. Palmstranden, jungle, blauw-groen water waardoor je de bodem gewoon kan zien, lekker temperatuurtje, het is er goed toeven. Na Panamá Stad de meest toeristische regio van Panamá. Maar wie leven hier zoal?

Om te beginnen de Ngobe-Büglé, de inheemse bevolking die hier al woonde toen ene Cristoffel Columbus voet aan wal zette in 1502. Ze wonen hier nog steeds, al is dit niet meer officieel hun grondgebied en lijken ze de grote stap voortwaars veelal gemist te hebben. Behalve aan hun geringe lengte, stevige bouw, ronde gezicht, donkere huidskleur, eigen taal, en zwarte haar (dat bij de vrouwen veelal erg lang is), kun je ze dikwijls herkennen aan het werk dat ze doen: vegen, tafels poetsen, vuilnis opruimen, paar bananen verkopen, dat werk.
Dat geld in mindere mate voor de mensen die dit gebied z´n caribische aanzien verlenen: de zwarte bevolking, afstammelingen van de Afrikanen die hier als slaven naartoe gebracht zijn. Lang, gespierd, een gouden tand, meestal bereidt drugs te verkopen en soms uitbater van eettent of gastenverblijf, zich bedienend van Wari-Wari, ze zijn niet te missen.
Wat beide groepen gemeen hebben, is dat ze op hun 30ste veelal opa of oma zijn.

Dan heb je nog de Chinezen, die nagenoeg alle supermarkten bezitten, en de Israelieten of Joden, die in grote getale samenscholen en zelfs een kosher gastenverblijf hebben opgericht.

Wat de toeristen betreft heb je eigenlijk twee groepen. De ouderen, die de natuur wel mooi vinden en ´s avonds met een goed boek onder de dekens kruipen in hun van airco voorziene kamer, en de jongeren. Een groot gedeelte van deze jongeren beschouwt zichzelf als behoorlijk linkse rakkers en lijken er vanuit te gaan dat een betere wereld begint bij een onverzorgt uiterlijk. Zo maken ze een ongewassen indruk, lopen blootsvoets en hebben hun haar niet meer geknipt sinds ze er achter kwamen dat hun ouders dit echt heel arelaxed vinden. ´s Morgens liggen ze te tukken, ´s middags wijden ze zich aan systeemkritiek (´oh yeah man, capitalism, you know´), later op de middag vormen ze geduchte concurrentie voor de inheemse bevolking waar het de verkoop van zelfgemaakte prullen betreft, en ´s avonds scholen ze zamen. Dan kijken ze meestal zelfgemaakte filmpjes, waarbij iemand losgegaan is op de Windows Media Player en iedereen met epilepsie voor de pauze met schuim op de mond afgevoerd kan worden. Het moge duidelijk zijn: een attractie op zich, al staan ze nog niet op tripadvisor. Dus als we ze willen bezoeken moeten we snel zijn, voor ze niet meer ´authentiek´ zijn (wat ze allemaal zoeken, maar niet kunnen definiëren).

Maar dit is dus de omgeving waarin ik een Hotel con Corazón in gedachten had. Duurzame, aan het water gelegen cabañas die verzorgd worden door de inheemse bevolking (i.e. Ngobe-Büglé), waarbij alle winst in onderwijs geïnvesteerd kan worden. Want daar is behoefte aan. De gemeenschappen zijn veelal klein en liggen ver uit een, waardoor het zelfs in een van de snelst groeiende landen ter wereld lastig is iedereen te bedienen. Niet dat ze totaal geen verandering kennen, maar zoals gezegd heeft de grote sprong voortwaarts zich buiten hun bereik (alhoewel binnen hun blikveld) voltrokken. Dus als hotel zouden we hier prima een bijdrage kunnen leveren.

Veel is er echter ook tegenin te brengen. Zo zijn er al veel hotels, en zijn er op dit moment minimaal vier in aanbouw. Bovendien dreigt Bocas del Toro zijn rustieke karakter te verliezen, gezien de bouwplannen die men heeft en het structurele niet navolgen van de milieu afspraken. Zo zitten er in de ´Bahia de los Delfines´ nog maar 100 dolfijnen (waar er een paar jaar geleden nog 200 zaten), wordt afval op grote schaal in zee gedonderd en worden de eilanden in rap tempo opgekocht door types die dat wel zien zitten, zo´n huisje op een palmenstrand. En dat brengt me dan gelijk bij twee grote risico´s. Ten eerste worden deze huizen verhuurd wanneer de eigenaren er niet zijn (minimaal de helft van de tijd), waardoor ze geduchte concurrentie vormen voor de bestaande hotels. Ten tweede is de onroerend goed wereld op Bocas een vergaarbak van ellende. De hoeveelheid mensen die er hier per jaar worden ingeluist door de aankoop van stukken grond die niet verkocht mogen worden is niet op de vingers van één hand te tellen. En gezien de actieve rol die de lokale rechtsbewaarders hier in spelen, is dit een structureel probleem. Maar goed, zo gaat dat.

Morgen vertrek ik met de bus naar México, waar ik dinsdagavond hoop aan te komen. Voor wie weer wilde verhalen verwacht, heb ik een teleurstellende mededeling: Tica Bus is een profesionele onerneming, rijdt niet ´s nachts en heeft alle bussen voorzien van een boordkanon en een paar geschutskoepels. Dus mijn machete kan ik in Granada laten, waar ik net een weekje heb doorgebracht. Moraal van het verhaal: niet meer van dat klungelige gedoe aan de grens, maar gewoon gáán.

Het ga u goed, de groeters uit Granada en zodra er hier wat moois gebeurd, zijn jullie de eersten die het horen!

Thijs