Mexico Lindo II

Gisteren was het weer bal in México Stad. Enkele tienduizenden Mexicanen gingen de straat op om te protesteren tegen de door en door corrupte overheid. Hun slagwapen en aanleiding is de verdwijning van de 43 studenten, maar de protestmars, die al meer dan een maand aan de gang is, gaat veel dieper. Men is de corruptie en de onschendbaarheid zat, en de houding van de overheid, die zich al jaren op dezelfde manier opstelt, is olie op het vuur. Zo werden gisteren onderscheidingen uitgereikt aan Mexicaanse militairen. Generaal Alejandro Saavedra Hernández, de opperbevelhebber in Guerrero, waar de 43 studenten verdwenen, was een van de gegadigden. Alhoewel tientallen getuigenverklaringen aangeven dat het leger in Guerrero stond toe te kijken hoe de 43 studenten door de politie aan het Guerrro kartel werden overgedragen, en zelfs andere studenten tegenhielden die hun vrienden te hulp wilden komen, krijgt deze Alejandra Saavedra Hernández de hoogste onderscheiding voor zijn ´moed, doortastendheid en jaren van trouwe dienst aan het vaderland´. Wat ook niet helpt is dat het ene na het andere bericht binnenkomt waarin het leger in Guerrero nabestaanden en leden van de Normalistas school intimideert. Dit alles onder de ongetwijfeld bezielende leiding van eerder genoemde Saavedra Hernández, die dus nu loon naar werken krijgt.

Maar ik zeg ´vermiste´ studenten, en niet ´vermoorde´, terwijl ik in de vorige update aangaf dat de daders bekend hadden. Om kort te gaan, de officiele versie is: de studenten die nog in leven waren na de confrontatie met de politie zijn overgedragen aan het Guerrero´s Unidos kartel en zijn vervolgens door dit kartel vermoord en op een vuilnishoop verbrand. Zonder in details te treden (en die zijn er in overvloed) gaat eigenlijk al het bewijs dat op deze vuilnishoop gevonden is, in tegen deze officiele versie. Zo waarschuwde het weerstation in Guerrero al dagen voor de 26ste van september, toen de studenten verdwenen, dat er enorme stortbuien op komst waren. En die zijn, volgens het weerstation en iedereen die in de omgeving woont, ook gevallen. Lastig om dan een fik aan de gang te krijgen, alhoewel mogelijk. Wat echter essentieel is, is de temperatuur. En alle experts die zich er tot nog toe over uitgelaten hebben geven aan dat de temperatuur die nodig is om een lijk te verbranden nooit gehaald kan zijn onder de omstandigheden van de 26ste en 27ste september. Regen, een open ruimte, niet voldoende brandstof, ongelijke verdeling van de temperatuur over de brandstapel; de lijken zijn hier niet verbrand. Wel zijn er botresten gevonden, maar die lagen ín de grond. En dat is dan weer een standaard procedure van de kartels: graaf een kuil, en verbrand daarin de lijken, waarna je de aarde er over heen gooit en klaar is Kees. Dat kan. Maar 43 lijken op een hoop in de buitenlucht tot stof doen vergaan, nee, dat zit er gewoon niet in. En zoveel geeft het Argentijnse onderzoeksteam ook al aan, dat hier samenwerkt met het Oostenrijkse onderzoeksteam. Wat de getuigenis betreft van de kartel leden: de eerlijkheid gebied te zeggen dat iedereen bagger schijt voor de Mexicaanse overheid, en met reden, dus deze lieden zijn ongetwijfeld bereidt alles toe te geven. Oftewel, we zien weer een symptomatisch staaltje Mexicaans overheidsbewind: geen idee wat er gebeurd is, verzin een verhaal, houd daar stug aan vast alhoewel niemand het gelooft en hoop dat de storm overwaait (hetgeen eigenlijk altijd gebeurd, zoals in de 27,000 eerdere verdwijningen). Alleen nu lijkt die storm enkel in kracht toe te nemen.

En wat krijg je dan? Onrust in de samenleving... Protesten! International media aandacht! Precies wat ze hier niet willen. Gelukkig heeft de Mexiaanse overheid, door jarenlange ervaring wijs geworden, hier al een draaiboek voor. Heel simpel: houdt naar buiten toe vol dat je ´nee zegt tegen het geweld´, stuur in eigen land de politie de straten op, pak lukraak wat mensen op, provoceer waar het kan en verkleed een paar mensen als ´anarchisten´, die vervolgenens een bus in de brand steken, waarna overheidsingrijpen gerechtigd is. Vooral dit laatste is een beproefde strategie. In 2012, na de verkiezing van de huidige president, Enrique Peña Nieto, was er wat onrust. De overheid besloot een hoge muur rond het centrale plein in Mexico Stad te bouwen, waardoor samenscholing hier niet meer tot de mogelijkheden behoorde. Het bleef echter onrustig, en op een goede dag verschijnt er beeldmateriaal waarin een aantal ´anarchisten´ met kettingen, knuppels en messen, een overheidsgebouw uit komt lopen om vervolgens de confrontatie met de politie te zoeken. Weten doe ik het niet, maar aangezien dit al vele malen is gebeurd, en ook de afgelopen weken, lijkt het er weer verdacht veel op dat de overheid oproerkraaiers creeërt om vervolgens een reden te hebben in te grijpen.

Wat ook niet helpt om de boel tot bedaren te brengen zijn twee fraudezaken die in de afgelopen weken aan het licht kwamen. Zo blijkt dat de huidige president een huis aan het bouwen is ter waarde van enkele miljoenen, dat echter op naam staat van aannemersbedrijg Higa. Alhoewel niemand er aan twijfelt dat de president over deze hoeveelheid geld beschikt, had hij dit nooit kunnen betalen met zijn officiele loon. Daar komt nog bij dat het huis niet op zijn naam staat, maar op dat van het aannemersbedrijf Higa. En laat dat aannemersbedrijf nou net het bedrijf zijn dat de overgrote meerderheid van de overheids opdrachten binnenhaalde in de deelstaat waar Enrique Peña Nieto gouverneur was (Estado de México, 2006-2012). Dit bedrijf kreeg verder nauwelijks een nationale overheidsopdracht in dezelfde periode, maar zodra Enrique Peña Nieto president werd, braken er gouden tijden aan. De ene na de andere overheidsopdracht kwam op hun bord terecht. Nu worden er allerei uitvluchten bedacht, waarvan de grappigste nog wel is van Peña Nieto´s vrouw, Angélica Rivera. Zij was een soap actrice uit een van México´s TeleNovela´s voor ze eerste dame werd. In een officieel communiqué gaf ze aan dat Televisa, de producent van de TeleNovela´s, haar miljoenen heeft betaald in de paar jaar dat ze actrice was. En met dit geld zou ze het huis aan het afbetalen zijn. Tot die tijd staat het op naam van het aannemersbedrijf Higa. Televisa betaalt echter niet zoveel, dus het is weer onduidelijk waar haar geld vandaan komt (als ze het huis daadwerkelijk zou kopen, wat naar alle waarschijnlijkheid niet het geval is, omdat het een cadeautje is van eerder genoemd aannemersbedrijf.

De tweede fraudezaak, gelieerd aan de eerste, is dat men in México een hogesnelheidslijn wil aanleggen. Zoals in zoveel landen schrijft de overheid de opdracht uit, waarna aannemersbedrijven met een voorstel mogen komen. Detail: de open inschrijving was precies vijftien dagen. En guess what? Het kost minimaal een half jaar om een fatsoenlijk projectvoorstel te schrijven... En guess what... Gruop Higa was een van de aannemers die er met de opdracht vandoor gingen! Je hoeft geen raketgeleerde te zijn om door te hebben dat de opdracht allang vergeven was en de open inschrijving enkel een dekmantel. Maar dat gebeurt dan weer op zo´n knullige wijze dat het zelfs in México opvalt.

Ter afsluiting nog een verhaal wat ik de vorige keer niet kon vertellen. Het afgelopen weekend hielp ik mee bij de selectieprocedure van de United World Colleges, highschools waarin jongeren van over de hele wereld studeren. Lucía deed haar highschool bijvoorbeeld in UWC Hong Kong. Veel jongeren willen wel zo´n higschool doen, en zodoende sprak ik met 42 jongeren (15 tot 17 jaar oud) uit México. Een aantal van hen kwamen uit Monterrey, Michoacan, Chihauha, Sonora, Baja California; staten waar het minder goed toeven is. Samenvattend: elk van hen had verschillende lijken aan bruggen zien hangen, onthoofde lichamen gezien, schietpartijen bijgewoond, achtervolgingen meegemaakt en, enger nog, kende leeftijdgenoten die verdwenen zijn. Gewoon, na schooltijd naar huis lopen en nooit aankomen. Minstens even bijzonder is dat ze er allemaal nogal gewoontjes over doen. Ze geven aan dat ze altijd omringt zijn door geweld, en dat dit enkel toenam tot 2012. Nu valt het allemaal wel mee, ´we kunnen nu zelfs tot 12 uur ´s nachts ons huis uit´. Daarna dus niet meer, maar dit is al een hele verbetering ten opzichte van de voorafgaande periode, toen men simpelweg zijn huis niet uit kwam. Alleen naar school, snel snel, even boodschappen doen, en linea recta weer naar huis. Zo kan het gebeuren dat je in miljoenenstad Monterrey op een doorsnee dag slechts een handjevol mensen tegenkomt. En natuurlijk de pickups met kale en van zonnebril voorziene kartel leden, soms vergezeld door de politie, die in deze gebieden de dienst uit maken. Waarom ze dachten dat het geweld verminderd was in de afgelopen jaren? Oh, dat was geen kwestie van denken, zo gaven ze aan, maar van weten: de overheid betaalt de kartels om zich stil te houden! In het El Dorado van de mondiale misdaad krijgt een crimineel loon naar werken en een bonus als ze samenwerken met de overheid.

Ook een aardige anecdote, verteld door een leraar op een lagere school. Kinderen speelden vroeger boefje en politieman. Vandaag de dag spelen ze sicario (huurmoordenaar, in México gewoon kartel lid) en judiciales (gerechtelijk medewerker). En daar nagenoeg iedereen wel vriendjes of vriendinnetjes heeft wiens ouders kartel leden zijn, is dat ook wat de meerderheid wil worden. En niet alleen op de lagere school.

Een reactie op het geweld kan niet uitblijven, en daar de overheid de burger niet beschermt (in tegendeel!) creëert men ´grupas de autodefensa´. Bewapende volksmilities dus. En daar zou ik het de volgende keer over willen hebben.

Groeten uit een puinbak,

Thijs